Henk Tennekes stuurde vandaag onderstaande recensie.

Leven op de rand van de woestijn
Een paar dagen geleden kreeg ik van mijn vriend Rob Bijlsma, de roofvogelexpert van ons land, een prachtig cadeau : het grote boek Living on the Edge – Wetlands and Birds in a Changing Sahel (KNNV Publishing, Zeist 2009, 69 euro). De auteurs zijn Leo Zwarts, Rob Bijlsma, Jan van der Kamp en Eddy Wymenga. Dit dikke boek (564 pp) is verplichte kost voor iedereen die met klimaatverandering te maken heeft.

De Sahel is een smalle strook land tussen de Sahara en het tropisch regenwoud langs de Golf van Guinea. In de Sahara valt er jaarlijks minder dan 20 mm regen, maar 500 km naar het zuiden valt er 2000 mm, honderd keer zoveel, drie keer de jaarlijkse neerslag in Nederland. Mensen, dieren, en planten leven in dit semi-aride gebied op de rand van wat ecologisch mogelijk is. Permanent op de rand van het klif, als het ware (vandaar de titel van het boek).

Sahel
In de jaren zeventig waren vooraanstaande meteorologen druk bezig met studies naar een mogelijk onomkeerbare meteorologische ramp in de Sahel. Gelukkig heeft de woestijnvorming waaraan het gebiedĀ  dreigde te bezwijken, niet doorgezet. Ik moest meteen denken aan de het verhaal van de Egyptische onderkoning Jozef, die in overeenkomstige klimatologische omstandigheden 1500 jaar voor het begin van onze jaartelling droomde over zeven vette en zeven magere jaren, en daar beleid voor ontwikkelde en liet uitvoeren.

Overbevolking, urbanisatie, malaria, het eeuwige conflict tussen landbouw en nomadische veeteelt dat in alle semi-aride gebieden speelt sinds de tijd van Kain en Abel, het wegsaneren van overwinterende trekvogels door de inpoldering van de delta van de Senegal Rivier (je moet “dankbaar” zijn dat er daar een paar vogelreservaten zijn uitgespaard), de Noordoostpassaat die het stof van uitgedroogde vruchtbare klei de Atlantische Oceaan opwaait, de consequenties van politieke geschillen tussen de vier staten die grenzen aan Lake Chad, massale irrigatie van laagliggende gebieden ten behoeve van de rijstteelt, de wrede manier waarop de vleugels van overwinterende ooievaars worden gebroken zodat kinderen ze als speeltjes kunnen gebruiken voor ze de pan in gaan : dat alles en veel meer staat in dit indrukwekkende, in full color uitgegeven boek.

Rigide ambtelijkheid
Wanneer ik dit werk vergelijk met de rigide en monomane ambtelijkheid van de opeenvolgende IPCC-rapporten, worden de ernstige, nee onrustbarende tekortkomingen van de aanpak van Yvo de Boer en consorten in het UNFCCC en het IPCC pijnlijk duidelijk. Deze knellende verstrengeling van wetenschap, groene ideologie en politieke belangen heeft het contrast tussen arm en rijk op deze planeet onnodig aangescherpt. Het debacle in Kopenhagen (december 2009) heeft vele vaders; de Nobelprijswinnaars Al Gore en het IPCC wens ik slapeloze nachten.

Dit boek heeft me naar de keel gegrepen. Dat mag iedereen weten.

Henk Tennekes was in de jaren negentig researchdirecteur van het KNMI. Hij is tevens hoogleraar Aeronautical Engineering geweest aan Penn State University. Hij is auteur van de tekstboeken The Simple Science of Flight en A First Course in Turbulence.