Milieudefensie vormt in Nederland toch wel het brandpunt van de pessimistische klimaatvisie en de optimistische groene mars naar duurzaamheid. Lees hun tien klimaatklappers er even op na. Recent was er ophef over de onderonsjes tussen oudgedienden van Milieudefensie Magazine en dan met name de gulheid van Minister Cramer richting oud-hoofdredacteur van Milieudefensie Magazine Maurits – nomen est omen – Groen (zie Telegraaf.nl). Juist dit Milieudefensie Magazine toont lef door in het aprilnummer “klimaatontkenner” Richard de Mos prominent op de voorpagina te zetten. Het corresponderende hoofdartikel is open, informatief en onderhoudend om te lezen (download pdf).

Natuurliefhebber
Het interview van Han van der Wiel is zo goed, evenwichtig en neutraal, dat het niet aangaat hier een quote uit de context te rukken. Wie oprechte interesse heeft in het milieubeleid dat de PVV voorstaat moet het hele artikel gewoon zelf lezen. Wat in ieder geval opvalt is dat De Mos blijft groeien in zijn rol en dat hij zichzelf ook overtuigend neerzet als natuurliefhebber met hart voor het milieu. Helemaal onderaan lezen we dat het artikel deel uit maakt van een serie: “Dit is het tweede deel in een serie over populistisch rechts en de milieubeweging. Het eerste deel, De stem van het volk, verscheen in het maartnummer van Milieudefensie Magazine.”

Ook dit artikel van de politicoloog Freek Kallenberg uit het maartnummer is een must read (download pdf). Hieronder enkele passages en kanttekeningen bij dat artikel waarbij ik met name let op wat er over de blogosfeer wordt gezegd…

Milieudefensie magazine Maart 2010

Serie: De boze Burger

De stem van het Volk

[…]

Naast de multiculturele samenleving en ontwikkelingshulp is inmiddels ook een andere ‘linkse’ hobby, het milieu, een gewild doelwit van populistisch rechts. De campagnes over ‘onterecht’
verleende subsidies van VROM, de vermeende klimaatleugens van het IPCC, of het verzet tegen de aanleg van snelwegen waardoor hardwerkend Nederland dagelijks in de file staat, verlopen veelal
via een vast stramien. De Telegraaf neemt als krant van wakker Nederland het initiatief. ‘Reaguurders’ gaan er op GeenStijl en andere blogs mee aan de haal, Elsevier en haar vaste rijtje
columnisten volgen snel en dezelfde week worden er door Wilders of een ander Kamerlid al Kamervragen gesteld.

[…]

Volgens Martijn Lampert van onderzoeksbureau Motivaction, dat al 25 jaar onderzoek doet naar trends in de samenleving, spelen de globalisering en nieuwe media hierin ook een belangrijke rol. “Daardoor is de wereld veel complexer en diverser geworden. Het internet heeft vele visies en meningen binnen bereik gebracht, en de vanzelfsprekende autoriteit van de wetenschap aangetast. Een grote groep, vooral lager opgeleide mensen, heeft er moeite mee al die complexiteit te doorgronden. Zij hebben hun vertrouwen in de bestaande elite verloren en zijn gevoelig voor mensen als Fortuyn en Wilders die gezag uitstralen, extravert zijn en een duidelijke mening verkondigen. Zeker als ze daar ook echt voor gaan, met gevaar voor eigen leven.”

In bovenstaande passages komen de “onnozelaars” van Femke Halsema weer om de hoek kijken. Veel te snel en kort door de bocht worden een aantal zaken op een hoop gegooid.  “Daardoor is de wereld veel complexer en diverser geworden.”  Akkoord! “Het internet heeft vele visies en meningen binnen bereik gebracht, en de vanzelfsprekende autoriteit van de wetenschap aangetast.” Akkoord en thank god! “Een grote groep, vooral lager opgeleide mensen, heeft er moeite mee al die complexiteit te doorgronden.” Ho stop! Het is zeker zo dat in de blogs alle rangen en standen door elkaar krioelen, waarbij de spelling, de d’s en dt’s meestal een indicatie vormen van het opleidingsniveau van de reageerder.

Op drie punten gaat bovenstaand statement echter te ver:

  1. Dat op de blogs lager opgeleiden en leken vrij spel hebben, wil nog niet zeggen dat hoger opgeleiden niet even vrolijk vertegenwoordigd zijn op de blogs. Tenminste moeten we vaststellen dat het ene blog het andere niet is en dat de verhouding tussen lager opgeleid en hoger opgeleid op verschillende blogs heel anders zal liggen.
  2. Niet vaak genoeg kunnen we de gevleugelde uitspraak van Richard Lindzen herhalen: “You look at the polls, ordinary people see through this, but educated people are very vulnerable”. Dit sluit ook aan bij een vraag van Helma Neppérus gisteren tijdens de hoorzitting: “Zijn er naast peer review nog andere vormen van kennis die we serieus moeten nemen?” Waarop ik antwoordde: “Zeer zeker, de basis van alles blijft altijd gezond boerenverstand”.
  3. Indirect wordt met bovenstaand statement de suggestie gewekt dat blogs een symptoom zijn van de ziekte dat alles en iedereen een mening heeft tegenover de op zich onaantastbare wetenschap die de complexiteit integer doorgrondt. Terwijl het evengoed zo zou kunnen zijn dat blogs een effectieve veelarmige remedie zijn tegen de ziekte dat een feilbaar en corrumpeerbaar wetenschapsbedrijf soms de complexiteit verdoezelt door veel te simpele voorstellingen van zaken.

Vervolgens wordt het artikel in Milieudefensie Magazine ineens zeer relevant ook voor de missie van de Stichting Milieu, Wetenschap en Beleid die de website Climategate.nl draagt:

Ook volgens politicoloog en socioloog Merijn Oudenampsen is het Nederlandse poldermodel een verklaring voor het succes van de anti-establishment politiek van populistisch rechts. “Het poldermodel is in feite een verdelingsmodel van politieke macht waarin je aan de onderhandelingstafel mag zitten zolang je belooft niet de straat op te gaan. Als je niet teveel stampij maakt en je toon matigt, mag je meepraten, krijg je subsidie en kun je een organisatie opbouwen. Zowel de vakbonden, als de milieubeweging en andere sociale bewegingen hebben voor deze weg gekozen. Om je doelen te bereiken kan dit ook een succesvolle strategie zijn. Maar hierdoor wordt politiek wel ondergeschikt aan beleid: invloed op het beleid van de overheid werd belangrijker dan het opbouwen of onderhouden van een brede maatschappelijke of politieke beweging.”

Omdat de anti-establishment politiek van populistisch rechts de legitimiteit van het gehele poldermodel, en in feite van het gehele gangbare politiek proces in twijfel trekt, staan alle politieke partijen, maar ook de vakbeweging en de milieubeweging hier zo machteloos tegenover. “Wilders hamert er voortdurend op dat alle bestaande partijen en organisaties deel uitmaken van het politieke establishment dat elkaar baantjes toeschuift en het zuurverdiende belastinggeld verspilt aan haar ‘linkse’ hobby’s”, aldus Oudenampsen.

Polderen met rechts
Ook met deze zelfkritiek toont Milieudefensie lef! En misschien is het goed dat met het terugschroeven van de subsidiestroom de milieubeweging weer meer naar haar basis gaat kijken, al was het om daar de contributie op te halen die ze nodig heeft om te bestaan. We steken niet onder stoelen of banken dat de Stichting achter deze website subsidie heeft aangevraagd om met het project Antenne Klimaat & Duurzaamheid mee te gaan polderen om te komen tot verantwoorde keuzes. Freek Kallenberg vergeet in het artikel aannemelijk te maken, waarom er over rechts niet gepolderd zou kunnen worden. Of apolitiek geformuleerd: waarom er niet gepolderd kan worden om de maatschappij stapje bij beetje weer uit de volgens Hans Labohm economisch desastreuze klimaathype te halen?

Het is zeker zo dat de PVV nog voor de fundamentele keuze staat tussen eindeloos oppositievoeren à la SP of te leren realpolitik te bedrijven volgens het motto: “Politiek is de kunst van het mogelijke”. Freek Kallenberg en andere commentatoren stellen echter onterecht dat de PVV het hele gangbare politieke proces in twijfel trekt. Geert Wilders is een van de langst zittende kamerleden, die als een ware homo ludens het politieke spel met zichtbaar plezier speelt. Jan Marijnissen deed dit op zijn manier en het is typisch voor onze media dat zij over rechts zaken aan de kaak stellen, die zij over links kritiekloos aanvaarden.

In de laatste passages die ik wil delen en becommentariëren vliegt de Rotterdamse hoogleraar cultuursociologie Dick Houtman compleet uit de bocht met een stigmatisering van rechts die tekenend is voor de arrogantie van links.  Het onderstaande doet iedere rechtgeaarde rechtse intellectueel (bestaan die ook?) meer dan de tenen krommen:

Maar vooral de grote natuur en milieuorganisaties zijn bang om te polariseren, uit angst hun plaats aan de onderhandelingstafel op het spel te zetten. Daardoor kunnen ze eenvoudig worden weggezet als de ‘linkse’ elite.” Toch valt er volgens de Rotterdamse hoogleraar cultuursociologie Dick Houtman ook wel iets te zeggen voor dit onderscheid tussen een rechts volk een linkse elite. “Als zoals nu, de politieke debatten vooral over culturele in plaats van sociaal economische vraagstukken gaan, stemmen hoger opgeleiden op cultureel linkse partijen als GroenLinks en D66 en lager opgeleiden op cultureel rechtse partijen als de PVV en in mindere mate de SP. De grootste splijtzwam in de hedendaagse politiek is daarmee die tussen hoger en lager opgeleiden, niet die tussen de verschillende sociaal-economische klassen.” Dat straalt ook af op de milieubeweging. “De leden van de milieu- en natuurbeweging horen grotendeels bij die hoger opgeleiden. Lager opgeleiden hebben daar weinig mee en daarom kan Wilders het afdoen als een linkse hobby.”

Klimaat
Volgens Martin Lampert zie je deze tweedeling ook terug in de discussie over duurzaamheid en het klimaat. “Bij beleidsmakers en in de journalistiek is de belangstelling hiervoor groot. Zo nam ten tijde van de film van Al Gore de belangstelling voor het klimaat onder hoog opgeleiden toe. Maar onder middelbaar en lager opgeleiden helemaal niet.”

Hoog en laag
Er schuilt een kern van waarheid in het feit dat lager opgeleiden door populisme worden aangetrokken. Soms uit kortzichtigheid, maar vaak ook dankzij heel gezond boerenverstand. Opnieuw moeten we de gevleugelde uitspraak van Richard Lindzen aanhalen: “You look at the polls, ordinary people see through this, but educated people are very vulnerable”. Er zijn veel gebieden aan te wijzen waar lager opgeleiden van het platteland en autonoom denkende hoog tot zeer hoog opgeleide sceptici dicht bij elkaar staan.  En ja, misschien vinden hoog en laag elkaar juist op de blogs. Zie natuurlijk ook het boek The Deniers van Lawrence Solomon.

Reacties hieronder zijn welkom, waarbij het misschien voor deze ene keer ook leuk is als reageerders hun opleidingsniveau vermelden. Een alternatief is dat geërgerde rechts-intellectuele lezers of links-intellectuelen met plaatsvervangende schaamte een e-mail richten aan Dick Houtman (link; doe cc info @ climategate.nl) om hem van repliek te dienen.

Dick Houtman

Dick Houtman