Wat moeten we maken van het jongste klimaatrapport van het Planbureau voor de Leefomgeving? Reactie minister Huizinga (VROM) op PBL-rapport “Hoofdconclusies IPCC-rapport staan overeind”. Zo luidt de titel van het begeleidende persbericht. Op mijn kritische vraag of de minister hiermee de algehele IPCC-eindconclusies bedoelt, wordt me van ministeriële zijde bezworen dat het alleen om de conclusies van het door het PBL onder de loep genomen werkgroep II rapport gaat.

“Hoofdconclusies IPCC-rapport staan overeind”. Waar hebben we dat eerder gehoord? Een betere vraag is: “Waar niet?” Minister Cramer sloeg er de critici mee om de oren. Tineke Huizinga toonde zich vandaag ook in ander opzicht een waardige stand-in van haar voorgangster: ze speelde dezelfde ingehouden woede over wéér een gevonden fout om vervolgens over te gaan tot het goede nieuws: “De hoofdconclusies IPCC-rapport staan overeind”. Waar ze vervolgens weer aan toevoegde dat dit eigenlijk slecht nieuws was omdat klimaatverandering dus echt gebeurt.

Het rapport is zo slecht nog niet. Was het PBL nu maar zo fair geweest om als titel boven het persbericht te zetten: “PBL bevestigt: IPCC rapport grossiert in fouten en onnauwkeurige uitspraken”. Die titel wordt namelijk geheel door de inhoud van het rapport gedekt. Heb je interesse in de vele fouten en onnauwkeurigheden die in elk continent zijn gevonden, download dan het rapport en overschouw het slagveld.

PBL-er Joop Oude Loohuis gaf in een boeiende open discussie na afloop van de ceremonie in Perscentrum Nieuwspoort aan dat de 35 collega’s die werkgroep II rapport hebben ontleed, ook gepoogd hebben als echte accountants te werk te gaan. Nu is die opzet echt geslaagd, behalve dan dat het een accountant niet betaamt om, zoals Maarten Hajer in de persconferentie,  al die fouten weer weg te wimpelen als zijnde niet van invloed op die in steen gehouwen eindconclusies. Als antwoord op mijn vraag gaf hij letterlijk aan: “We weten soms niet goed wat een fout is omdat we onvoldoende zicht hebben op de achterliggende wetenschap”. Terwijl in het rapport heel duidelijk is gedefinieerd wat een fout is:

Een fout is een onnauwkeurigheid in het Vierde Klimaatrapport die naar onze mening vereist dat hij wordt rechtgezet door middel van een erratum of een herbeoordeling van het betreffende onderdeel.

Dat is een heldere definitie en een ware accountant zou dan als een bloedhond vasthouden aan die definitie en dan niet komen met “Jaarverslag N.V. List en Bedrog klopt in hoofdlijnen”.

Negatieve daling
Zeer goed zijn de aanbevelingen voor de verbetering van de kwaliteit van het proces en ook die ten aanzien van de weergave van wetenschappelijke feiten. Het PBL stelt dat het IPCC moet ophouden eenzijdig te focussen op de negatieve gevolgen van klimaatverandering (groeiverbetering heet in het IPCC-jargon “negatieve daling van landbouwopbrengsten”) en dat het heel helder moet zijn wanneer geprojecteerde gevolgen mede bepaald worden door andere factoren: zo werd bij de geprojecteerde drinkwaterschaarste niet vermeld dat dit ook sterk samenhing met de voorspelde bevolkingstoename.

De aanbevelingen in het rapport kunnen, zoals minister Huizinga terecht stelt, zo worden meegenomen door Robbert Dijkgraaff in zijn IAC onderzoek. Huizinga ziet er ook persoonlijk op toe dat Dijkgraaff en Pachauri het rapport zullen ontvangen. Wel zien we in het PBL rapport al om de hoek komen wat mogelijk ook een belangrijke IAC aanbeveling gaat worden: meer geld en mankracht naar het onderbezette overbelaste IPCC. En in feite is ook daar niets mis mee. Liever een paar miljoen naar Genève, dan miljarden naar windmolens. Waarom vrees ik dat beide zaken samen zullen gaan?

Maar wat is nu mijn voornaamste bron van onbehagen bij de bewonderenswaardige exercitie van het PBL?

Man van stavast
Toch wel dat ik me als Carrey in The Truman Show waande in een perfect opgevoerd toneelstuk waarin ook Karel Knip van het NRC zijn figurantenrol weer voorbeeldig speelde. Wederom slaagde ik er niet in mijn verbazing te onderdrukken over de gelijkenis van Maarten Hajer met Agent Smith uit The Matrix. Afsluitend aan de presentatie van het rapport van zijn geoliede organisatie, had Hajer achterover leunend als een Romeins Keizer een telefonisch interview met The Wall Street Journal. Ongelofelijk hoe comfortabel deze man een strak pak draagt op deze James-Hansen-in-1988-in-Congress-achtig bloedhete zomerdag (alleen had vandaag niemand de airco’s uitgezet). Na afloop benadert hij me en drukt hij me zijn opvallend zweetloze hand. Mijn bezwaar tegen de tendens van het persbericht wuift hij overtuigend – maar toch niet helemaal – weg. Een kampioen, een man van stavast, dat is duidelijk.

Big fat lie
En wat is het wat er niet helemaal klopt? Om te beginnen heeft het PBL eenzijdig de keuze gemaakt om alleen naar het Werkgroep II rapport te kijken. Terwijl het toch evident moet zijn dat de verontrusting over een mogelijke klimaathoax – laten we zeggen bij iemand als Helma Neppérus (VVD) – echt niet staat of valt met de gletsjers in de Himalaya of het percentage Nederlands landoppervlak onder de zeespiegel. Iedereen wil natuurlijk gewoon weten of het al dan niet denkbaar is, dat het IPCC de spil vormt van een klimaatindustrieel complex dat enkele jaren schaamteloos exclusief kon worden gevoed door de wetenschappers van “The team”. Iedereen wil weten of het denkbaar is “that it is all a big fat lie”, net als die andere grote leugen waar het genoemde must read NYT artikel ook de titel van heeft.

Worst case
Hajer en zijn PBL verwijzen voor die algemene vragen naar haar rapport “Veel staat vast over klimaatverandering” van begin december 2009. Dat is té kort na Climategate. Hoe kan het dat Hajer vaststelt als aanbeveling in het nieuwe rapport dat er in de laatste maanden duidelijk is geworden dat het IPCC méér aandacht moet schenken aan worst case scenario’s en tipping points in haar 5e rapport, terwijl hij niet zo eerlijk is om te erkennen – en zijn minister te informeren over het feit – dat, sinds climategate de kans duidelijk is gestegen dat zal blijken dat het hele verhaal van gevaarlijke AGW op wetenschappelijk drijfzand is gebaseerd. Al was die kans gestegen van 1 naar 2% in luttele maanden dan had hij dat in het landsbelang moeten melden. Het IPCC gaat al uit van 10%, dus laat het nu gestegen zijn van 10% naar 15%. Dat mag je niet verzwijgen.  En daarom is het PBL rapport een rookgordijn.

Niet de blogs
Het is nu ook wel duidelijk dat we op dat front van het IAC-onderzoek ook weinig te verwachten hebben. Laten we hopen dat die straks met dergelijke rapporten verbeterde procedurekwesties in toekomstig grootschalig calamiteitenonderzoek op andere beleidsterreinen gerecyled kunnen worden nu het hele klimaatliedje langzaam ten einde gaat. De organen die het politieke proces rondom klimaatverandering de nek omdraaien zijn niet PBL, niet IAC, niet de blogs…. maar de G20, China, India en straks Merkel. Climategate was al wat nodig was om die trein te laten rijden, waarvan de machinekamers nu ronken op de harde realiteit van de this-sucker-could-go-down economische crisis.