(Nav deze bijeenkomst, vanavond in Den Haag)
Het terugdraaien van het besluit van Merkel uit september 2010, om de Duitse kerncentrales langer open te laten (tot 2035), en ze versneld te sluiten (vóór 2022) levert géén extra duurzame energie op, leidt wél tot een hoger fossiel energieverbruik, en kost elk Duits gezin €10.000.
Maar ook de rest van Europa gaat er flink aan meebetalen: voor iedereen zal de stroom er duurder door worden, en ook de CO2 certificaten worden flink duurder. De schade aan de economie is bijna vier maal zo groot als de directe extra uitgaven aan elektriciteit.
Dit valt te lezen in dit zes weken oud rapport van de universiteit van Stuttgart. Het is een droog rapport, blijkbaar gemaakt door onderzoekers die volledig een duurzaam energiebeleid als uitgangspunt nemen, zonder enige bedenking over de haalbaarheid en de consistentie ervan. Het aandeel duurzame energie in de elektriciteitsvoorziening is in 2035 gewoon 60%, en alle fossiel wordt met CCS CO2-vrij gemaakt. We mogen dus aannemen dat de in het rapport genoemde kosten en consequenties van de Aussteig niet overdreven zullen zijn.
De verschillende scenario’s lijken op het eerste oog weinig te verschillen. Het sluiten van de kerncentrales leidt bijna alleen maar tot een omslag van export (wit onder de lijn) naar import (wit bovenin de staven) van stroom. Verder duurt het afbouwen van het gebruik van steenkool en bruinkool wat langer. That’s it. De Atomausstieg is dus niet erg ingrijpend: je komt uiteindelijk op hetzelfde punt uit, en in de tussentijd ben je wat duurder uit, en koop je gewoon flink wat nucleaire stroom uit Frankrijk. Niks aan de hand, toch?
Stroomgebruik neemt af??
Wat opvalt is dat men de komende decennia een continue daling van de elektriciteitsvraag verwacht. Dit lijkt wat op de WWF/Ecofys benadering die hun 100% duurzame plannen haalbaar maken door de totale energievraag voor het gemak maar te laten afnemen.
Maar om dat met het elektriciteitsgebruik te doen gaat me wel héél erg ver! Elk zinnig mens kan bedenken dat als je streeft naar een verduurzaming van de maatschappij, deze ook geëlektrificeerd zal moeten zijn. Tijdens het vervangen van het overige fossiel (olie voor transport en gas voor verwarming) door duurzame bronnen, zal dus het elektriciteitsgebruik van de huidige 15% van het energiegebruik naar 100% moeten stijgen. Dat houdt uiteindelijk een verzevenvoudiging van de elektriciteitsproductie in (bij gelijkblijvend totaal energiegebruik!) en zeker niet een daling. Of verwachten de opstellers soms dat er in Duitsland geen enkele elektrische auto verkocht gaat worden?
Het kostenplaatje
Door de Atomausstieg krijgt Duitsland volgens het rapport 42 miljard extra elektriciteitskosten voor zijn kiezen. Maar de gevolgen voor de economie zijn veel groter: 149 miljard. Dit is samen €2500 per Duitser.
Laat ik zelf eens een sommetje maken.
De huidige 120 TWh per jaar nucleair zal nog maximaal zo’n 2 à 3 cent per kWh kosten schat ik, de meeste centrales zijn al zowat afgeschreven. Laten we 3 cent aanhouden. Gemiddeld zou de stroomprijs de komende 11 jaar op zo’n 6 cent en de komende 25 jaar op zo’n 7 cent uit kunnen komen. Gemiddeld verdien je dus 3 resp 4 ct per kWh op je kernstroom.
Stel dat je nucleair lineair afbouwt tot 2035, dan heb je dus 60 TWh x 24 jaar x 4 ct/kWh = ca €60 miljard winst.
Maar inmiddels wordt afgebouwd naar 2022, met een gemiddelde stroomprijs van 6 cent, dat levert dus nog 60 TWh x 11 jaar x €0.03 = ca €20 miljard op.
Het verschil is de ca 40 miljard waar de geleerden ook op uitkwamen. Blijkbaar klopt mijn sommetje dus.
Schade door wind en PV
Laten we dit sommetje eens doortrekken. In dezelfde scenario’s staat in 2035 60 GW aan wind en 30 GW aan PV opgesteld. Daarvoor krijg je dan jaarlijks zo’n 200 TWh aan groene stroom. Die kost gemiddeld zo’n 15 cent per kWh, over de komende 24 jaar dus 8 cent per kWh méér dan de marktprijs.
Als je wind en PV lineair opbouwt van de 60 nu naar 200TWh dan, heb je gemiddeld 130 TWh in productie, wat je 24 jaar x 130 TWh x €0,08/kWh = 250 miljard kost. Dit zijn de netto kosten, de rendementsverliezen door de inpassing van grillige bronnen in het elektriciteitsnet zitten daar niet in verwerkt. Die zijn vooralsnog enorm, en gaan pas over vele jaren wellicht wat omlaag. De werkelijke kosten zijn dus nog veel hoger.
Als de Atomausstieg 40 miljard extra aan stroomkosten oplevert, en daarmee 150 miljard aan economische schade veroorzaakt, hoe groot is dan de economische schade die de minimaal 250 miljard extra kosten aan wind en PV veroorzaakt?
Als die in verhouding is, kosten de Duitse wind- en PVplannen elk Duits gezin dus minstens €60.000 . En dat voor de verduurzaming van 30 % van de stroomvoorziening, dus van slechts 5% van het totale Duitse energiegebruik. Is dit niet een veel belangrijkere vraag dan de vraag of de Atomausstieg wel haalbaar is?
Europa betaalt mee
Ook de buurlanden zijn trouwens duurder uit: door het wegvallen van goedkope capaciteit wordt de hele mix duurder. Alleen Frankrijk casht op zijn flink hogere kernstroomopbrengst.
Hogere winst op onze eigen centrales verdwijnt in de zakken van de buitenlandse eigenaars, dus wij betalen door de Ausstieg net zo goed als de Duitsers voortaan een hogere marktprijs.
Daar komt als gevolg van de Ausstieg nog een internationale stijging van de prijs van CO2 uitstootcertificaten bij, die ook in Nederland de energie-intensieve bedrijfstakken zal treffen:
Die ebenfalls erhöhten Energiesystemkosten auf Ebene der EU-27 verdeutlichen, dass ein vorgezogener Kernenergieausstieg in Deutschland auch in den anderen EU-Mitgliedsländern zu finanziellen Mehrbelastungen führt. Auch der Preis für Emissionszertifikate im europäischen Emissionshandelssystem weist bei kürzeren Laufzeiten deutscher Kernkraftwerke einen Anstieg von bis zu 12 €2000/t CO2 in 2015 bei Kernenergieausstieg bis 2017 gegenüber einer Laufzeitverlängerung auf 44 Jahre auf, wodurch solche Mitgliedsstaaten, die auf einen Zukauf von Emissionszertifikaten angewiesen sind, zusätzlich belastet werden.
Wind draait nog 25 jaar op subsidie
Het rapport is opvallend openhartig over duurzame bronnen. Die worden niet beïnvloed door de sluiting, omdat ze als volledig subsidieafhankelijk moeten worden beschouwd:
Der Ausbau der Erneuerbaren Energien zur Stromerzeugung wird primär durch Fördermaßnahmen determiniert
De in de scenario’s opgenomen groei ervan is dus puur een kwestie van regeringsbeleid en in de ogen van de schrijver dus een vast gegeven. De consequenties daarvan, bijvoorbeeld voor de economie, worden in het rapport niet onderzocht.
Verder wordt over de ca 40 % wind en PV stroom in 2035 gezegd dat deze uiteindelijk door het sterk wisselende aanbod maar een beperkt aandeel in de stroomvoorziening kunnen hebben: over wind wordt expliciet 6% genoemd:
Aufgrund der fluktuierenden Einspeisung von Windkraft- und Photovoltaikanlagen können diese Technologien lediglich mit einem geringen Teil ihrer installierten Leistung zur Lastdeckung beitragen (Wind maximal 6 %). Die zu Spitzenlastzeiten notwendige gesicherte Leistung wird daher primär durch fossil gefeuerte Kraftwerke, Kernkraftwerke und Technologien zur Nutzung nicht-fluktuierender Erneuerbarer Energien bereitgestellt.
Vreemd dat wind in 2035 in de scenario’s dan toch zo’n stevige 30% voor zijn rekening neemt. Maar ook dat wordt duidelijk: die windenergie waar ze niks mee kunnen, worden wij geacht af te nemen! Dat kan natuurlijk niet, zelfs als wij zelf vér onder de 6% windenergie blijven. Want het waait overal rond de Noord- en Oostzee ongeveer even hard over het algemeen. Het zelfde geldt voor PV. Het enorm zware aandeel van wind en PV in2035 in Duitsland (42%) is dus allesbehalve realistisch.
Debat met de Duitsers
Vanavond (woensdag 13 juli) is er in Den Haag een debat met Otto Fricke (FDP-Bundestagsabgeordneter aus dem Wahlkreis Krefeld) en René Leegte (2e kamerlid VVD) over de Atomausstieg. De liberale FDP steunt het besluit.
Het is natuurlijk interessant om aan Herr Fricke te vragen of er wellicht een groene waas over zijn stereotypisch zo rationele Duitse brein is neergedaald.
Want hoe kan een liberaal zich zo laten inpakken door dromende idealisten? Kijk nou wat je steunt: een staat die alles bepaalt, en de burger opzadelt met extreme elektriciteitskosten en een stagnerende economie. Is het niet liberaler om een atoomstroomproducent te hebben waar je voor de helft van de prijs stroom kunt halen, een fossiele waar dat voor de normale prijs kan, en een groene stroomproducent waar je het dubbele betaalt? Laat de burger maar zelf kiezen, zou een liberaal moeten zeggen. Of gelooft hij soms nog in het CO2 spook?
Dan hoop ik dat hij vooraf een hapje gaat eten met René Leegte, onze held die op 20 januari als kersvers kamerlid in de kamer aankondigde dat de VVD stopt met CO2 klimaatbeleid! Die moet het hem maar eens haarfijn uitleggen.
ZU VERKAUFEN: saugemütliches, familiengeführtes Hotel RLP
Das Hotel befindet sich in bester Lage, zwei Stunden von Maastricht (bei der 1283. Windturbine rechts abbiegen.)
Historisches Schieferdach und schöner Garten als Sonnenenergie-fläche umbaufähig.
Weitere Auskünfte: DWK
Wat is het toch met onze oosterburen waardoor ze niet voor zichzelf denken?
Ze lopen de ene na de andere valse messias achteraan.
Hebben ze niet geleerd van hun geschiedenis?
Er bestaan ook andere scenarios.
Merkel wil herkozen worden.
Dus zegt zij nu dat kernenergie wordt afgebouwd, zodat de groenen even stil zijn.
In Frankrijk precies hetzelfde.
Sarkozy wil herkozen worden.
Hij heeft daarvoor les verts nodig.
Dus wordt er nu gefluisterd dat de 85% kernenergie over een tiental jaren wordt afgebouwd. En om meer waarheids getrouw over te komen heeft hij deze week een aanbesteding uitgeschreven voor een windpark.
Wat gaat er gebeuren als beiden volgend jaar herkozen zijn?
Het windpark in Frankrijk gaat niet door, er worden nog een paar EPR's gebouwd.
In Duitsland, de industrie zit om electriciteit te springen, en kolen zullen blijven. Niets mis mee.
Fijnstof uit de rookgassen filteren, SO2 eruit wassen, maar ,please, laat het CO2 vrij uitstromen.
CO2 is niet de oorzaak van klimaatschommelingen.
CO2 is plantenvoedsel.
Het grote probleem in Duitsland is overigens dat de bevolking ervan overtuigd is dat het kann. Getuige een Umfrage vorige week is de Duitse burger van mening dat het bedrijfsleven als eerste de taak heeft om winst te maken en arbeidsplaatsen te creëren. Als tweede houdt men het bedrijfsleven hoofdverantwoordelijk voor het omlaag brengen van de CO2-emmissies. Vraag me niet hoe het mogelijk is maar blijkbaar denkt de Duitse burger dat het hem zo niets of weinig zal kosten. Bottom up valt er in dit land op het gebied van correcte voorlichting dus nauwelijks iets te halen, of liever gezegd te brengen.
Top down is er een ander probleem. Bovenstaande feiten zijn in deze of andere vorm bekend bij de beleidsadviseurs. In 1010 werden zowel door het ministerie van financiën als door het Duitse min.ec. rapporten opgesteld waarin de verwoestende gevolgen van klimaatbeleid voor de economie haarfijn worden beschreven. Op last van de Klimakanzlerin werden deze stukken van de respectievelijke websites verwijderd, maar Hans Labohm heeft ze vast nog in z’n Laptopf.
De rekenkunde-inflatie is kennelijk ook bij onze oosterburen ongekend hoog.
Merkel is Angstgegner van GreenPeace en die Grünen. De ommezwaai is economisch gezien Quatsch! Politiek gezien is het een knieval, en een knieval werkt nooit positief uit. Energie-technisch gezien is het een dramatische verslechtering. Ecologisch gezien is het een ramp.
Theo, weer prima stuk. Maakt mijn dag weer goed. Ik zal het doorsturen naar de 2de kamerleden van de VVD!
Het komt door klimaatfluisteraar van Merkel , Joachim Schelnhuber en zijn PIK, daar laat Angela zich door meeslepen. En er is hier een religieus aspect dat meespeelt, 'Het Milieu'de godheid van geseculariseerde hoger opgeleiden, met 'wetenschappers'als hogepriesters die de 'Grenzen van de Aarde'vaststellen. Uit rationele overwegingen kun je niet stemmen voor 'duurzaam'zo toont Theo ook hier weer
Beste Woedende KokJe moet je hotel inderdaad maar verkopen, want met vijf jaar is het grootste deel van de Duitse Eifel zo een Siliciumwoestijn, het klimaat-Mordor van de 'Groenen'waar geen toerist meer wil komenIk denk dat ik nog wat vaker de Eifel bezoek nu het er nog mooi is.
Welnee Rypke, met een beetje opportunisme slaat een mens zich er wel doorheen.
Zoals ik je al zei, desnoods als het laatste hotel in de BRD waar je onder het genot van een illegale entrecote nog een goeie windmolengrap kunt vertellen.
Overigens moeten we ons niet helemaal in Merkel vergissen. Het is en blijft allemaal politiek. Als je denkt aan de alternatieven doe je geen oog meer dicht.
Wat Merkel betreft, ze is tenminste analytisch en exact opgeleidEen kennis van mij werkt bij Reuters in Berlijn en hem heb ik gehoord over het onbenul van de alternatieven, hij ging regelmatig mee op reportage enzoDus Merkel is de best mogelijke
Wat de Duitsers betreft. Ik sprak een vrouw die getrouwd was met een man die bij Porsche werkt in Stuttgart
Volgens haar stemmen de meeste Duitsers groen 'om te kijken wat er dan gebeurt', gewoon uit verrassingsdrang en kick
alsof politiek amusement is van de TV. Je zou bijna denken dat Amusing ourselves to death van Neil Postman werkelijkheid is geworden
Vroeger voerden we oorlog om de boel kapot te maken en overnieuw te moeten beginnen, daar hebben we nu de ecoclubs en Brussel voor. De menselijke soort streeft blijkbaar periodiek naar zelfvernietiging, vreselijk.
Ga mijn kipje in de oven nog maar eens met wat wijn besprenkelen, tja, vlees en stroom, hoe lang kan en mag dat nog.
Over de FDP.
Daar heeft Hans Labohm in het verleden twee verhelderende blogs over geschreven. Ik kan ze niet meer vinden dus missc hien wil Hans hier even een linkje plaatsen.
Waarvoor dank.
@ Theo: Rene Leegte kent Climategate.nl , is op hoogte reeds van de inhoud en kent jou!
Hij antwoordde mij vanmiddag n.a.v. mijn email over jouw blog:
"Veel dank voor uw mail. Veel van de input heb ik aan Theo gestuurd, na een bezoek van mij aan Berlijn.
Met vriendelijke groeten,
Rene Leegte"
Prime samenwerking!
Laten we hopen dat meneer Rossi een goede start heeft in oktober.
(After the start up of our 1 MW plant in October our products will hit the market.)
Dan is het gekibbel niet meer nodig.
Nee, niet deze meneer Rossi
http://www.youtube.com/watch?v=W9MtX7NwbSg
Maar deze meneer Rossi
http://www.youtube.com/watch?v=9E3IFudAPAc
De tragiek van de Duitsers is dat ze zich van hun WWII schuld willen bevrijden door coute que coute aan de wereld te laten zien dat ze het hart op de goede plaats hebben en dat ze de wereld willen verbeteren…Daar past de CO2 waan en duurzaamheid naadloos binnen en dat pakken ze dan met Pruisische Gründlichkeit op…
Wat hen echter ontgaat is dat hun "foute" voorvaderen ook (linkse) idealisten waren die echt dachten dat ze de wereld een enorme dienst bewezen door Europa te zuiveren van een volk dat een mondiale Bosjewistische revolutie wenste te ontketenen…. de net zo makkelijk als IPCC (en in Rusland Lysenko) uit de grond gestampte rassenwetenschap legitimeerde bovendien hun keuzes….
En dus zijn de Duitsers een beetje als het zwalkende duo KNMI-ANWB. Hebben ze deze week onterecht geen weeralarm geslagen, slaan ze volgende week onterecht wel weeralarm. De varkenscyclus zeg maar. En die Duitsers denken nu dus wederom dat ze echt goede mensen zijn die twee generaties terug heus niet fout zouden hebben gekozen…. en ondertussen tuinen ze er weer in…. hoe blind kun je zijn….
Ik heb een gemakkelijke truc om altijd goed te zitten: erken dat extreem-rechts niet bestaat en dat extreem-rechts ook historisch gewoon links umwälzerisch was en is. Kies politiek altijd gezapig conservatief (tenzij je uit haat en ressentiment een appeltje te schillen hebt met een elite of zo, dan MAG nee MOET je links zijn)…. en dan conservatief in de zin dat de wereld goed is zoals ze is, dat mensen goed zijn zoals ze zijn… en dat dus nooit een "system change" nodig zal zijn…. tenminste niet in die landen waar de foute elites door democratische krachten al buitenspel zijn gezet….(hoewel… CDA?). Als je dat als leidraad neemt dan zou in Duitsland niemand op de Gruene stemmen, die momenteel zoals Greenpeace-Brent Spar de gevestigde orde van CDU en FDP in gijzeling houden.Ik ben half Duits maar thank god dat mijn achternaam Smit is en ik me meestal gewoon lekker 100% Hollander voel… bij ons wint uiteindelijk altijd de gezonde handelsgeest van de zieke dominees!
Op politici en de publieke opinie hoef je echt niet te rekenen,baksteen. De realiteit vandaag: Grote energieintensieve bedrijven als BASF, Nyrstar en metaalsmelterijen kopen hun energie aan op een beurs tegen erg volatiele dagprijzen. Soms zijn die zo hoog dat er voor geopteerd wordt om de productie enige tijd stil te leggen. Arbeiders technisch werkloos stellen en niet produceren is dan voordeliger dan de primaire energie aankopen en bij voorbaat met verlies te produceren. De boodschap van onze minister van economie dat we "het in de toekomst met minder zullen moeten doen" is dus niets minder dan: "Vort, pak uw fabriekske hier bijeen en ga in India produceren". Ooit zou dat politieke zelfmoord geweest zijn.
DaVinci, mooi voorbeeld, dat bedoel ik met "de boel kapot maken" en ik heb geen enkele illusie dat de publieke opinie daar iets aan kan veranderen.
Als het echt uit de hand loopt ben ik bang dat het niet bij publieke opinie blijft maar uitmondt in opstand, hoe dat snel kan gaan zien we in Griekenland en Spanje.
Wat gaat er gebeuren als de publieke opinie zich tegen groen keert, gaat de politiek zich dan laten gebruiken om repressie uit te oefenen of zijn de repressie/controlemogelijkheden tegen die tijd al zo groot dat het er niet meer toe doet dat de publieke opinie zich tegen hen keert.
Tegen die tijd, of is dat nu al zo?