NVJ Amsterdam. Kwam in Brussel een journaliste van de Independent tegen die over windenergie schreef, zonder iets van 'vermogen', energypaybacktime enz te kennen, dat vinden journalisten 'onbevangen'

Gisteravond gaf ik een lezing voor NVJ-journalisten in Amsterdam met de titel: ‘Sponsoring door de Olie-industrie, Nieuwe vormen van het journalistiek bedrijf’. Voorzien van ijsbeerfoto, je moet een beetje prikkelen niet waar? Ik was door de NVJ uitgenodigd om te vertellen over nieuwe manieren waarop je journalistiek kunt bedrijven, en hoe je daar ook nog van kunt leven; een bisnusmoddul heet dat. Want in oude media vindt nu een slachting plaats, versterkt door de crisis.

Journalisten leveren geen meerwaarde
Wat was de beoogde strekking? In de geest van Climategate: internet ontmaskert oude media. Lees dit blog van mediawetenschapper Robert Picard journalisten kunnen geen waarde toevoegen. Dat klopt wat mij betreft vaak op het gebied van natuur- en milieuwetenschap, uitzonderingen als Marcel daargelaten en Simon.

Mijn lofzang in powerpoint op de zelfbenoemde kwaliteitsjournalistiek op natuur- en milieugebied jaagde al binnen enkele minuten mensen beledigd weg…

Shell, het groote kwaedt van de journalist
Meteen kwam commentaar van enkele aanwezigen bij het zien van de titel, al voor de lezing begon. Hoe vaak heb ik mij deze avond niet moeten verweren tegen beweringen als ‘ja maar als Shell je betaalt kun je niet onafhankelijk zijn enz’.

Waarom niet?
Terwijl ik juist de lezing begón met die bewering te ontkrachten, via een citaat van de oa door Shell betaalde onafhankelijke wetenschapper James Lovelock , bedenker van de Gaiatheorie in ‘Gaia a new look at life on earth’:

Like artists, independent scientists need sponsors but this rarely involves a possessive relationship. Freedom of thought is the rule. This should hardly need saying, but nowadays many otherwise intelligent individuals are conditioned to believe that all research work supported by a multinational corporation must be suspect by origin.

Waarna je in herhaling valt en wéér de zelfde vraag terugkrijgt: omdat je mensen hun anti-industrie-emoties niet kunt sussen door ze cognitief te (blijven) benaderen en hun aversie zo juist versterkt.

Waarom kan dat niet voor de wetenschapsjournalistiek gelden?
Waarom ben je wél onafhankelijk, of zelfs ‘objectief'(= bij journalisten hetzelfde als ’trouw aan de mainstreammoraal zonder dat bij jezelf door te hebben’)als je toevallig achter een Amsterdams redactiebureau zit. Maar niet als je zelf de boer op gaat om financiers te vinden voor wetenschapsjournalistieke projecten, en samenwerkt met mensen die dat regelen.

Nieuwe manieren van journalistiek bedrijven
Jarenlang schreef ik alleen voor bladen en kranten in NL en BE: ook wel eens met sponsoring door een natuurclub. Maar de laatste jaren vond ik andere manieren om mijn ding te doen: kritische natuur- en milieujournalistiek. Afgelopen jaar prachtige klussen kunnen doen, van het WNF-onderzoek tot assistentie in ecologische expertise bij rechtszaken: mede dankzij het bloggen hier op Climategate. Iedere blog kan een tussenstap zijn naar een alomvattend overzicht.

Een aantal projecten zijn niet door oude media betaald maar particulieren. So what? Het gaat er om: kloppen de aangedragen feiten of niet….

Vertel ons hoe wij miljonair worden door te herkauwen wat anderen voorschrijven…
Ik gaf mijn visie op natuur/wetenschapsjournalistiek om mijn terrein af te bakenen:Waar denk ik waarde toe te voegen in een met journalisten oververzadigde krimpmarkt? Je moet kennis hebben, analytisch kunnen denken en niet berichten op basis van loyaliteiten maar toetsing van feiten. Nu hebben we vaak kranten waarbij de lezers- dankzij internet- beter zijn geïnformeerd dan de journalist.

The gentle art of making enemies
De uitnodiging voor een lezing ontstond onverwacht. Ik kreeg van de NVJ-secretaris Rosa een mail waarin men opriep om te demonstreren bij de PvdA voor een ‘eerlijk deel’voor media. Een beetje cynisch stuurde ik volgende mail terug:

Bij de NVJ krijg ik wel eens de indruk dat jullie nog teveel aan oude patronen vasthouden: ik bedoel, het is al langer bekend dat je niet kunt leven van het schrijven voor kranten tenzij je een niet aflatende stroom onzin levert, of wat relativistisch nihilistische meninkjes herkauwt in de PvdA/Vara-traditie. Er zijn velen die zich zo bedruipen en de weerslag daarvan zien we dagelijks in mainstreammedia: 90 procent van wat je leest over onderwerpen waar je enig verstand van hebt is onzin, overschrijverij van wat anderen voorschrijven

en

Ipv wat PvdA-types in te schakelen en om overheidsingrijpen te roepen (de standaardreflex van de linkse medemens die in de journalistiek oververtegenwoordigd is) is creativiteit voldoende en vakkennis. Feit is wel dat er veel te veel overbodige ‘journalisten’zijn: leeghoofdige types die hun gebrek aan levensbeschouwelijke Bildung en vakkennis compenseren met narcisme, sleetse progressieve meningen en een onterecht gevoel van zelfachting. Het is mij een raadsel waarom ‘de markt’of ‘de overheid’daarvoor zorg moeten dragen

Misschien is het beter dáár eens aandacht aan te schenken, de intellectuele leegte en het kuddegedrag van de doorsneejournalist

Hoe word ik miljonair?
Rosa van de NVJ reageerde tot mijn grote verbazing positief, wat haar siert. Ze geeft cursussen om jezelf beter te definiëren met een businessmodel, en zou met mij de lezing doen: zij over het businessmodel. Helaas meldde ze zich ziek, en kwam het publiek vooral om te horen hoe ze rijk konden worden met een nieuw businessmodel. Ik had geen succesgelul in de aanbieding, wel geloof ik dat je niet van oude media afhankelijk hoeft te zijn.

Om kort te gaan: met het gemis van Rosa was er een kleine mismatch tussen mijn boodschap (vind je niche- bij mij kritische milieujournalistiek- en zoek daar financiers bij) en de publieksverwachtingen. (vertel ons hoe wij miljonair worden met algemeen journalist blijven, tot zelfs ‘hoe verkoop ik een verhaal’).

Vooral mijn definitie van de kwaliteitsjournalist- uit de Verklarende Woordenlijst voor de Milieubeweging– deed aanwezigen in opstand komen. Tel daarbij mijn zichtbare moeite om me in te leven in mensen die me dom lijken en dan gaat de populariteitsprijs aan je voorbij.

Uiteindelijk is het bij de borrel allemaal nog goed gekomen hoor.
Eén en al verbroedering met de meest opstandige types in het gezelschap na afloop. Dus al met al een leerzame ervaring over waar, hoe, en met welke timing je een boodschap doseert bij onwillig links publiek in plaats van thuispubliek. En ja, als Exxon of Shell nog een potje geld heeft voor onderzoek/wetenschapsjournalistiek zal ik dat met beide handen aangrijpen. Waarom niet?