De Vliehors,  grote kolonie  dwergsternen, maar ook , duinparelmoervlinder, groenknolorchis en moeraswespenorchis

De Vliehors, grote kolonie dwergsternen maar ook , duinparelmoervlinder, groenknolorchis en moeraswespenorchis


Van de KNNV- vereniging voor veldbiologie- ontving ik het boek Missie Natuur, natuur en landschap op defensieterreinen van ecoloog en natuurfotograaf Niels Gilissen. Hier zet de KNNV met Gilissen en Defensie de 25.000 hectare natuur/oefenterrein in het zonnetje van ons Ministerie van Oorlog. De krijgsmacht besteedt per jaar aanmerkelijk meer mankracht en geld aan de schoonheid van onze natuur dan onze grootste natuur-organisatie- het Wereld Natuur Fonds- in 50 jaar. Het WNF is te druk met energiepolitiek en fondsenwerving. Missie Natuur verricht nu broodnodig herstelwerk aan het groene imago van de krijgsmacht, maar dan zonder bedrog.

Ook plaatjes, maar met leuk voer voor ecologische discussie
Missie Natuur is ogenschijnlijk een oppervlakkig plaatjesboek met wandeltips en leuke beestjes. Maar heeft eigenlijk een boeiende centrale vraagstelling leidend tot een prikkelende natuurbeheerders-discussie, zoals dat bij boeken van de KNNV past: wat is de rol van (menselijke) verstoring in de natuur? De natuur zelf heeft daar andere opvattingen over dan fondsenwervende organisaties die zeggen de natuur te beschermen.

Juist op door tanks en schietoefeningen omgewoelde terreinen bevindt zich een verrassende ecologische rijkdom, van grote populaties zandhagedissen tot bolwerken van roofzangvogeltje de grauwe klauwier, grote populaties nachtzwaluwen. Navo-schietbaan voor jachtvliegtuigen de Vliehors? Een bolwerk voor kolonies dwergsternen, die elders van stranden verdwenen dankzij continue verstoring door recreanten met hond. Bezoek de vliegbasis Leeuwarden en je hoort hier nog veldleeuweriken zingen tussen de opstijgende F16s, als laatste toevlucht tussen de klinisch groene Engels raaigrasmatten van de boer.

De voor publiek gesloten schietbanen op de Veluwe hebben grotere dichtheden grofwild dan daar buiten, en zij laten zich meer overdag zien zoals dat ook al tijdens de MKZ-crisis gebeurde. Toen kon je in het bos ook weer wild overdag zien. Toen ik in Ober Lausitz de eerste Duitse wolvenroedel bezocht, bleek deze één van haar rustplekken te hebben op schietterrein van de Bundeswehr. Waar de Nederthaler niet komt met zijn golden retriever jachthond blijft vooral het kleine kwetsbare spul verder veel verstoring bespaard.

Wat is verstoring eigenlijk?
Wat mij betreft is één van de niet expliciet vermelde lessen van Missie Natuur: verstoring is een relatief begrip, gerelateerd aan puntje 3 van mijn blog over spraakverwarring bij milieu. Van belang is niet dát de mens de oorzaak is, maar het effect van zijn handelen. Dat effect kan voor veel soorten ook gunstig zijn. Wanneer verstoring gespreid in ruimte en tijd plaatsvindt zoals op schietbanen, schiet de meest verrassende natuur op tussen de ontploffingen.

Zo wordt de kans dat een dwergstern het loodje legt door een F16-kogel of oefenbom niet kleiner of groter, dan dat hij door een natuurlijke oorzaak verdreven raakt. Wadvogels raken alvast snel gewend aan het lawaai, en profiteren van de afwezigheid van continue monotone verstoring van recreanten. Waarmee Sharon Dijksma en haar natuurpact ook een boodschapje kunnen meekrijgen: de natuur hoeft niet toegankelijker gemaakt, wanneer je onze natuurgebieden als meer wilt zien dan wellnesscentra waar ‘draagvlak’ gemaakt moet worden voor ministeriële ambtenarij en de organisaties die daarvan subsidie krijgen.

Ook in biologisch onderzoek heeft Defensie veel geïnvesteerd
We kunnen het verder niet genoeg herhalen: Defensie is waardevoller voor de natuur dan het WNF, dat natuurbescherming verwart met energiepolitiek en fondsenwerving. Wie bekend was met het trekvogelonderzoek van defensiebioloog Luit Buurma, de samenwerking met Earth System Dynamics aan de Uva én Israëlische biologen, weet ook dat onze krijgsmacht méér investeerde in waardevol biologisch onderzoek met hun radars (zoals bij Wier) dan de voor windmolens in natuurgebied lobbyende Panda’s uit Zeist.
Nu ons kabinet de ‘Strijd tegen klimaatverandering’ (= door de overheid gedreven energiemarktbederf) meer miljarden waard vindt dan een goed getrainde en uitgeruste krijgsmacht, moet ook Defensie terreinen afstoten. Zoals het boek al laat doorschemeren investeert Defensie in haar natuur ‘naar vermogen’. De Marinekazerne aan de Mokbaai op Texel grenzend aan defensieterrein De Hors gaat bijvoorbeeld dicht. Wat gaat er met terreinen gebeuren? De kans bestaat dat ze in slechtere handen terechtkomen dan Defensie, een publiekspleaser bijvoorbeeld die Grote Grazers ziet als heilige koe zonder effecten te monitoren.
Gillissen, een creatieve en verdienstelijk fotograaf gaat hier niet op in maar expliciete discussie is ook niet het doel. Hij laat ons met de KNNV gewoon kijken, en verlangen er weer op uit te gaan. De schoonheid ligt onder onze neus in eigen land.

Wordt lid van de KNNV!
De KNNV-uitgeverij slaagt kortom steeds in het uitbrengen van toegankelijke en prachtig geïllustreerde boeken over natuur die ook nog relevant zijn: ze brengen het denken over ecologie vaak weer een stukje verder. In mijn kast stonden al het monumentale Living on the Edge over trekvogels in de Sahel, dé stadsnatuurstandaard van Nederland ‘Leven in de Stad’: ook KNNV. Wil je een standaardwerk over bijen, KNNV geeft Honingbijen van Jurgen Tautz uit. Discussie over landschappelijke verandering in Europa? Europe’s Living Landscapes kwam uit bij de KNNV met Rudy Rabbinge in het voorwoord.

Recent bespraken we nog de Soortenstorm van Gerard Jagers, en nu met Missie Natuur kunnen we weer smullen van de verrassingen die de natuur biedt als je gewoon waarneemt zonder politieke vooringenomenheid. Ik wil dus – gewoon omdat dit terecht is- schaamteloos en kritiekloos een organisatie ophemelen, de KNNV: hier kan iedere Climategate-lezer lid van worden, voor die paar 10tjes per jaar. Wanneer ik iets tot de bodem afkraak, is dat meestal terecht maar als ik iets goed vind kan ik het waarom ook hard aantonen.

Waar pseudonatuurclubs zich te buiten gaan aan de verwarring van energiepolitiek en wereldsocialisme met natuur, blijft de KNNV vooralsnog een vereniging voor veldbiologie die echte natuurinteresse aanwakkert. Missie Natuur is daar weer een van de bewijzen van.