Gastblog van Adjiedj Bakas, vandaag ook in sterk ingekorte vorm verschenen in de Volkskrant onder de titel “Windmolens zijn over 20 jaar duur afval”

Adjiedj Bakas

Adjiedj Bakas

Het huidige Energie Akkoord wil burgers zekerheid bieden over de toekomstige energievoorziening, na jaren van inconsequent overheidsbeleid op dit terrein. Op zich een lovenswaardig streven. Alleen jammer dat dit akkoord is gebaseerd op verouderde technologische inzichten en geen rekening houdt met toekomstige innovatie, waardoor burgers en ondernemers de komende jaren veel leed bezorgd wordt. De contouren van de hybride energiemix van de toekomst zijn er al. Het huidige Energie Akkoord kan dan ook de prullenbak in. Het is tijd voor echte energie-innovatie.

Omdat hij de geplande hoeveelheid windmolens in het Energie Akkoord kritiseert, krijgt Volkskrant-columnist Martin Sommer op zijn kop van de hogepriesters van de Groene Kerk. Deze minaretten van hun nieuwe religie zullen de belastingbetaler via de SDE subsidies uiteindelijk tussen de € 25 en € 30 miljard euro gaan kosten, zo rekende de dwarsdenkende ingenieur Theo Wolters uit. Het Energie Akkoord is het resultaat is van dwangmatig denken in doelstellingen, zonder daarbij de kosten en baten goed af te wegen.  Kennelijk wordt de Nederlandse overheid nerveus nu zij, in vergelijking met buurlanden, achterloopt op de Europese doelstelling van 16 procent groene energie in 2020.  Hoewel Brussel nu ook  GroenMoe lijkt te worden, dus daar kunnen de komende jaren panelen gaan verschuiven. PvdA-economen Willem Vermeend en Rick van der Ploeg becijferden dat investeren in zonne-energie rendabeler is dan in windenergie. Ray Kurzweil, CTO van Google, schrijft: “Als gevolg van een exponentieel toegenomen gebruik van nanotechnologie zal zonne-energie in twintig jaar voldoen in de wereldbehoefte aan energie.” Futuroloog Wim de Ridder van de Universiteit Twente stelt dat de doorbaakinnovaties op energiegebied zich nu zo snel ontwikkelen, dat energie over 20 tot 30 jaar nog maar heel weinig kost. Waarom onze energietoekomst  vastleggen  met technologie die binnenkort verouderd is?

Het Energie Akkoord zorgt er zo voor dat ieder Nederlands huishouden minimaal € 800,= per jaar meer voor energie moet gaan betalen, reden voor het CPB om minimaal 5 jaar uitstel van de geplande grootschalige windmolenbouw te adviseren. De eerder genoemde Wolters denkt dat de  integrale kosten van het energieakkoord nog hoger zullen uitvallen en dat huishoudens uiteindelijk flink meer dan € 800,= per jaar extra zullen betalen. Maar kunnen burgers dat wel ophoesten? Nederlandse huishoudens hebben de hoogste schulden van alle OESO-landen. Volgens de Zwitserse bank UBS zijn midden- en arbeidersklasse in de eurolanden het afgelopen decennium nog eens 30% armer geworden. Google waarschuwt dat meer dan 40% van de banen straks door computers en robots wordt overgenomen. Adecco, ’s werelds grootste HR-firma, waarschuwt voor permanent hoge werkloosheid. Als straks een groot deel van de bevolking moet leven van een basisinkomen (verschaft door de overheid), aangevuld met wat losse baantjes (hosselen) is de reguliere energierekening al te hoog, laat staan de extra windmolentoeslag.

De opstellers van het akkoord gaan dus voorbij aan het feit dat we nu leven in de overgangsfase naar een permanent deflatoire samenleving. Deze periode gaat later de geschiedenis in als de Grote Verarming.  Alles wordt straks goedkoper om met deze trend te kunnen omgaan. En dan wordt energie duurder? Terwijl we in Nederland nu al driemaal zoveel voor energie betalen als in de VS? Van iedere euro die we neertellen aan de benzinepomp is 77 cent belasting. Met nog hogere energieprijzen trekken nog meer industriële bedrijven naar de VS wat nog meer banen en economisch potentieel kost, een trend die nu al gaande is. De verarming van de middenklasse treft ook bedrijven als Siemens en andere VNO-NCW-leden die het akkoord omarmen. Op korte termijn is het feest bij de Siemens’ van deze wereld die goed verdienen aan de bouw van de onnodige windmolens. Maar de verarmde middenklasse die nog meer verarmt door een hoge energierekening, heeft straks geen geld meer om Siemens keukens, koelkasten en ander fraais van te kopen. Op korte termijn winst, op middellange termijn verlies.

Priesters van de Groene Kerk, zoals het nationale zuurbekje Jan Rotmans, juichen over het akkoord: energievoorziening moet pijn doen, vinden ze. Wij mensen moeten immers boeten voor onze zondige energiebehoeften. Maar waarom eigenlijk? We kunnen slimmer en duurzamer in onze energie voorzien. Het beste Energie Akkoord voor de toekomst? Hier drie mogelijke pijlers.

1. Energie-efficiency neemt exponentieel toe en R&D op dit vlak moet ruim baan krijgen
Technologie op energiegebied ontwikkelt zich razendsnel. De huidige pv-zonnecellen worden binnenkort vervangen door een veel efficiëntere generatie pv’s, en dunne film-zonnecellen zullen zorgen voor een enorme daling van de kostprijs en voor allerhande nieuwe toepassingen, omdat de zonnecellen dan als folie op ramen en andere oppervlakken geplakt kunnen worden, of geïntegreerd zullen zijn in verf. Oude koelkasten zijn energievreters. De nieuwste modellen kosten volgens producenten  aan energie evenveel als een halve spaarlamp per jaar. Volgens Shell kunnen auto’s binnen enkele jaren 1:60 rijden. Een Japanse uitvinder maakte een minifabriekje waarmee je uit 1 kilo plastic afval 1 liter benzine kan maken. Huizen worden steeds beter geïsoleerd, en smart energy grids helpen bij het naar beneden brengen van onze energieconsumptie. Ieder huishouden kan in principe uit menselijke uitwerpselen en afval van groenten en fruit biogas maken. Koeienbedrijf CRV becijfert dat poep en winden van alle vaderlandse koeien samen genoeg biogas kunnen produceren om alle huishoudens op te laten draaien. Huishoudens worden zo meer zelfvoorzienend en verbruiken steeds minder energie. Aan het ombouwen van woningen ten behoeve van energie-efficiency kan de bouw weer goed verdienen.  In Zuid-Korea zien we al dat de meest energiezuinige huishoudens nog maar 40 eurocent per maand aan energie betalen, dankzij deze combinatie van maatregelen. Door de komst van deelauto’s neemt het aantal auto’s met 30-50% af, helemaal nu onder jongeren de eigen auto aan status verliest. Door steden compacter her in te richten (optoppen en bouwen op het tweede maaiveld) kan de energievoorziening nog efficiënter worden.  Sloop van lelijke, energie slurpende gebouwen en die vervangen door mooie energiezuinige gebouwen is ook een optie. Ook fijn voor de bouwers, lijkt mij zo.

2. Nog ongebruikte energiebronnen worden aangeboord en  verder ontwikkeld
Ondergronds zit veel energie: warmte en hitte kunnen via  geothermische energie-methoden geëxploiteerd worden. Google, een van de grootbedrijven die veel investeert in innovatie, ontwikkelde een drone met vliegers eraan die op 12 kilometer hoogte vliegt en daar (met gebruikmaking van de constante straalwind) veel energie genereert, buiten het zicht van de burgers. Of dat uiteindelijk rendeert moeten we zien, maar alleen al het andere denkkader waar dit idee uit voortkomt, is inspirerend.  Waarom geen prijsvraag uitschrijven voor onorthodoxe windmolenontwerpen waar de mensen wel blij van worden en die wel renderend zijn? Ook getijdenenergie wordt steeds interessanter. Nieuwe zonnecellen worden zoals gezegd straks in folies en verven geïntegreerd en meegeleverd in dakpannen, ruiten en de verf van auto’s. Google komt nu met glazen bollen op daken, die ieder straaltje licht opvangen, omzetten in zonne-energie en opslaan in batterijen op basis van nanotechnologie. Ondergronds zitten in Limburg en de Achterhoek nog enorme kolenvoorraden. Er komen hippe nieuwe kolencentrales aan die geen van de nadelen van de huidige meer hebben. En er komt technologie om kolen ondergronds te vergassen. Goed, dat levert zo af en toe een aardbevinkje op, maar aardbevingsbestendig bouwen zag ik al in Californië en Taiwan ­ dat levert de bouw ook weer werk op.

3. Er is nog olie en gas genoeg en thoriumcentrales bieden perspectief
De exploiteerbare voorraden olie en gas blijken groter dan voorzien. De aarde is royaler voor ons mensenkindjes dan de Groene Kerk beweert. De Volkskrant schreef al eerder over de thoriumrevolutie. Door thorium als alternatief voor uranium in te zetten kan je op termijn nieuwe kerncentrales bouwen die de vaderlandse industrie van energie kunnen voorzien.  Er is genoeg thorium voor 10.000 jaar en het heeft niet de nadelen van uranium. Thorium zit niet in enge landen maar in democratieën als India, én in het zwarte strandzand van Ameland. Investeren in thoriumkennis wordt belangrijk. Schalieolie en schaliegas kunnen straks slimmer geëxploiteerd worden, zonder schade voor zoetwatervoorziening,  vermoedelijk niet in Nederland maar wel elders in Europa. Onderzoek blijft hoe dan ook relevant.

 

Thorium aangedreven conceptauto van Cadillac

Thorium aangedreven conceptauto van Cadillac

We moeten toe naar schonere energie, ­ daar zijn we het met elkaar wel over eens, ­ maar we moeten ook het kostenplaatje niet uit het oog verliezen. En er is verschil tussen investeren en subsidiëren. We moeten geen onrendabele toepassingen subsidiëren:  al die windmolens zijn de komende jaren overbodig en doen over twintig jaar niets meer,  dan zijn ze peperduur afval geworden. De Nationale Windmolen-sloopdag is dan een nieuwe feestdag geworden.

Wel moeten we investeren in R&D naar zonne-energie en lange termijn (thorium) onderzoek. We moeten de toekomst dus niet dichttimmeren met technologie die straks hopeloos verouderd is. Er zal juist ingezet moeten worden op technologie die pas over enkele jaren voorhanden is, hoe onzeker dat nu ook lijkt. Windmolens bieden een dure schijnzekerheid van schone energie, die ons afhoudt van echte innovatie. Op naar een nieuw Energie Akkoord dus.

Trendwatcher Adjiedj Bakas is auteur van het boek “Plenty” over o.a. megatrends in energie en duurzaamheid.