mieren

“De meeste mieren trekken het voedsel in de richting die al was ingeslagen”, lezen we in de Volkskrant vanochtend. “Doordat ze soms met tien tot honderd soortgenoten aan hetzelfde stuk eten sjorren, zien ze niet altijd waar ze heen lopen. Sommige mieren laten het eten even los, en proberen zo overzicht van de situatie te krijgen. Zo zien ze in welke richting ze nu lopen, en waar het nest zich ook al weer bevond. Wanneer de navigatormier terugkomt met zijn nieuw vergaarde kennis, begint hij het gevaarte in de juiste richting te trekken. De rest bemerkt de subtiele koerswijziging en voegt zich ernaar. Als ze een tijdje in de nieuwe richting lopen kan het zijn dat ze weer afdwalen. Opnieuw verlaat een mier dan de groep om te kijken waar ze heen moesten. Blijkbaar vindt de sturing plaats door individuen die steeds een kortstondig effect van zo’n tien seconden op de richting van het versleepte object uitoefenen.”

Israëlische onderzoekers van het Weizmann Institute of Science publiceerden deze inzichten deze week in Nature Communications. In feite ligt hier de oplossing van alle situaties waarin te veel wetenschappers in een complex met overheid en industrie grote brokken de verkeerde kant op blijven trekken. Als de afwijking van de beste koers op zeker moment 180 graden is geworden, is het eigenlijk al te laat. Dan kom je in een situatie dat de leugen zo groot is geworden, dat niemand meer gelooft dat zij wel eens niet waar zou kunnen zijn. Dus moet de wetenschap het zelf van binnenuit doen als de mieren! Niet met Kuhn de boel laten ontaarden in ruziënde kampen van consensus (heersende hypothese waar al het geld heen gaat) en sceptici. Nee, op vaste tijden verkenners aanwijzen. Die mogen afstand nemen. En die mogen dan bijvoorbeeld 10% van het wereldwijd beschikbare onderzoeksbudget in dat veld alloceren aan onderzoek in een nieuwe richting. Grote sommen geld dus. Meer dan de druppel op de gloeiende plaat. Dus juist geen IPCC die een wrap up moet maken van de hele kudde en waar die nu al een paar jaar heen loopt, maar een groepje verkennende wetenschappers, die niet als sceptici vijanden worden van de groep, maar die als verkenners vrienden blijven. De beste vrienden zelfs! Want ze waken er ook voor dat een hele tak van wetenschap op een zekere dag obsolete zou kunnen worden en iedereen zijn funding kwijt is.

Dus met NLP voortaan niet meer over sceptici versus main stream spreken. Nee, weer netjes benoemen dat alle wetenschappers sceptisch zijn. Alle mieren voelen op hun klompen aan dat het zou kunnen dat ze het brok een beetje de verkeerde kant op trekken. Dus weer groepsgevoel kweken door samen allemaal uit te spreken: “We zijn allemaal enthousiast over de snelle vooruitgang, maar tegelijkertijd ook sceptisch over de mate van zekerheid over de juiste koers.” En dan dus de meest gewaardeerde leden van de groep als verkenners uitsturen met de uitdrukkelijke plicht een kleine koerswijziging in te leiden. Terugkomen en zeggen: “Recht zo die gaat” mag niet. Dan moet een volgend groepje verkenners maar weer 10% funding de andere kant op geven. Dan zou je een cyclus krijgen van:

  1. Paradigma of leidende grote hypothesen van het moment vastleggen
  2. 90% van al het geld in die richting
  3. Elke twee jaar neemt een klein groepje onderzoekers 4 jaar afstand
  4. Elke twee jaar haakt het groepje dat 4 jaar weg is geweest weer aan met een beslissing over 10% van de wereldwijde funding en die 10% MOET gaan naar afwijkende hypothesen en onderzoek in een andere richting

Hoe bepaal je welke types onderzoekers in die verkennersgroepjes moeten komen? Ach daar moet je eigenlijk helemaal niet bang voor willen zijn. Daar moet je mee durven experimenteren. Een wetenschap die bang is voor een revolutie als 10% van het geld een andere kant op gaat verdient een…. revolutie. Een wetenschap die op solide grond staat die weet dat die 10% “weinig schade” zal opleveren en met serendipiteit altijd juist ook wel wat geinigs zal opleveren. Baat het niet schaadt het niet zeg maar. En laat economen maar uitrekenen hoeveel geld je netto bespaart als je steeds 10% geld weggooit aan verkenningen versus het bestaande model waarin hele takken van wetenschap 50 jaar lang diametraal de verkeerde kant op kunnen lopen. Nog afgezien van de maatschappelijke schade die een wetenschap die de weg krijt is kan aanrichten.

Het mooie van dit model is dat de wetenschap dit helemaal zelf kan doen. Er hoeft niet op overheid of industrie gewacht te worden. Die andere partijen in het complex zitten ook niet te wachten op een doodlopende weg. Coca-Cola hoort liever tijdig hoe slecht suiker is om tijdig alweer bij te sturen naar een nieuw productpalet. Ambtenaren horen ook liever tijdig wanneer nieuwe piketpaaltjes geslagen kunnen worden waar wetgeving en beleid aan opgehangen kan worden, dan dat men vijftig jaar later moet erkennen een hele ambtelijk carrière aan een waanbeeld te hebben verspild. Nee, de wetenschap kan en moet dit zelf doen. Die 10% is echt wel vrij te maken. Het vergt een beetje goede wil van besturen van universiteiten en instituten.

Stel Unilever sponsort al dan niet via de Hartstichting met 50 miljoen euro onderzoek naar hart- en vaatziekten. Zou het bedrijf er dan echt bang voor zijn als het College van Bestuur zegt: “OK prima. Maar 5 miljoen gaat in een potje waarover de volgende verkenningsclub helemaal vrij mag beslissen. Met die andere 45 miljoen gaan we gewoon Becel te vuur en te zwaard verdedigen!”

De crux is dat we onszelf voortaan verkenners moeten noemen. Als iemand vraagt “Ben jij sceptisch?”. Antwoord je: “Ja logisch, waar zie je me voor aan. Alle wetenschappers zijn sceptisch.” “Maar jij gelooft toch niet in global warming?“. “Nou, ik ben meer een verkennerstype. Ik behoor tot de groep die nieuwe wegen verkent in de hoop dat dat misschien ook een beetje geld naartoe kan. Ik ben een verkenner.” Dat frame dus! Komt iemand met “Ahhh jij bent een klimaatontkenner” kun je zelfs rijmend antwoorden: “Nee ik ben een klimaatverkenner!”

PS Twee zeer goede posts van Judith Curry over mogelijke structurele fouten en dus ook kans op verbetering van de wetenschap:

  1. http://judithcurry.com/2015/05/06/is-federal-funding-biasing-climate-research/
  2. http://judithcurry.com/2015/05/21/the-method-of-multiple-working-hypotheses/ 

Gerelateerd: