elephant-in-the-room
Christel van Eck en Leo Meyer van ‘ClimateContact-Consultancy’ hebben met tien Nederlanders over klimaatverandering gesproken, van sceptici tot realisten en idealisten. Zij hebben een artikel geschreven over hun ideeën over het Nederlandse klimaatdebat en de posities die zij en anderen innemen. Met de keuze van de geïnterviewden is beoogd het maatschappelijk discours in kaart te brengen, maar naar volledigheid is niet gestreefd.

De uitspraken in dit artikel van de geïnterviewden vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs de zienswijze van de auteurs.

In cursief mijn commentaar op het rapport.

De auteurs stellen dat de discussie over klimaatverandering in Nederland lijkt te zijn verschoven. Het is vaak niet meer de vraag of het klimaat verandert, maar hoe we daarop moeten reageren.

Merkwaardig! Het klimaat verandert altijd. Klimaatverandering is de norm.

Toen in 1972 het rapport Grenzen aan de groei van de Club van Rome verscheen, kwam er wereldwijd aandacht voor het milieuvraagstuk. Er waren ook velen die vonden dat het rapport te veel doemdenken uitstraalde. Groepen die waarschuwen voor een mondiale milieucrisis, creëren nu eenmaal tegenbewegingen. Zo ook in het klimaatdebat, in het verleden voornamelijk gekenmerkt door sceptici versus mainstreamers. Sceptici ontkennen de opwarming van de aarde die sinds de industriële revolutie gaande is, dan wel dat deze een menselijke oorzaak kent.

Dat is op minst ongenuanceerd. Sceptici ontkennen geenszins de opwarming van de atmosfeer (niet de aarde), maar zijn van mening dat de menselijke bijdrage daaraan gering is.

Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), dat periodiek de wetenschappelijke kennis over het klimaat beoordeelt, heeft veel weerstand ervaren van sceptici. De rapporten (gepubliceerd in 1990, 1995, 2001, 2007 en 2014) zorgden na ontvangst steeds voor zowel alarmistische berichten als ontkenningen hiervan in de media, al vertrouwde de meerderheid van het publiek de klimaatwetenschappers.

Dit is weer de bekende tendentieuze voorstelling van zaken. Vele klimaatsceptici zijn professionele klimaatwetenschappers.

Eind 2009, in de aanloop naar de grote klimaattop in Kopenhagen, kreeg dat vertrouwen een flinke deuk. Gehackte e-mails van de Universiteit van East Anglia

Het is nooit bewezen dat deze e-mails zijn gehackt.

zouden erop wijzen dat er door het IPCC gesjoemeld was met cijfers. Die beschuldigingen bleken later onwaar te zijn

Dat is onjuist, die zijn – helaas – maar al te waar. Iedereen die de betrokken e-mails leest, kan zich zelf daarvan overtuigen.

maar na publiciteit over enkele fouten in een van de IPCC-rapporten werd ‘Climategate’ al snel één groot mediaschandaal.

Het was geen ‘media’schandaal, maar een gewoon schandaal.

Klimaatsceptici kregen een groot podium om te vertellen dat klimaatverandering een hoax was.

Dat is ook de stelling van de toekomstige Amerikaanse president.

Toch lijkt het vertrouwen in de klimaatwetenschap inmiddels weer hersteld.

Dat is zeer de vraag. In internationale opiniepeilingen van de VN is ‘klimaat’ afgezakt naar de laatste plaats van de ‘problemen’ waarover de mensen zich zorgen maken.

In 2014 hebben de sceptici nauwelijks weerwerk geleverd op het recentste rapport van het IPCC.

Dat is onjuist. Het NIPCC heeft gedetailleerde kritiek geleverd op dit rapport. 

Daarnaast worden klimaatverandering en de gevolgen hiervan steeds meer zichtbaar

Dat is onjuist. Er is een opwarmings’pauze’ ofwel hiatus van 18 jaar, die door de mainstream niet kan worden verklaard.

en zijn ook de ‘not so usual suspects’ de laatste jaren hun mond gaan opendoen, zoals de Paus, de Rockefellers [nazaten van oliemagnaat John D. Rockefeller, red.] en president Obama.

Die allemaal bekend staan als prominente klimaatdeskundigen!

Bovendien zijn de fossiele industrie, financiële sector en veel politieke partijen zich anders gaan opstellen. Dit alles heeft de bodem gelegd voor het klimaatakkoord van Parijs eind 2015. Daarin is afgesproken de opwarming wereldwijd te beperken tot ruim beneden de 2 graden Celsius, en liefst tot 1.5 graad Celsius. Nu de meeste landen dit jaar, inclusief grote spelers als Amerika en China, het verdrag hebben geratificeerd, is het Parijs-akkoord in werking getreden en is het klimaatbeleid in een stroomversnelling gekomen.

Dit is geenszins het geval. Het internationale klimaatbeleid is gestrand door de aankondiging van de nieuwe Amerikaanse president, die het hele klimaatgedoe een hoax heeft genoemd. De huidige klimaattop in Marrakesj loopt op een fiasco uit.

In Nederland blijkt de discussie of klimaatverandering een probleem is, verschoven naar hoe wij naar een klimaatneutrale samenleving gaan.

Wat is een klimaatneutrale samenleving?

De invloed van de sceptici lijkt hiermee te zijn afgenomen.

Nederland als centrum van het universum? Met de komst van Donald Trump zal de klimaatdiscussie een andere wending nemen. Dat zal ook in Nederland niet onopgemerkt blijven.

Marcel Crok, wetenschapsjournalist, ziet zichzelf als een roepende in de woestijn. Hij heeft het gevoel dat argumenten van sceptici op geen enkele wijze worden meegenomen bij de bepaling van beleid. “De reden dat ik doorga, is dat ik gedocumenteerd wil hebben hoe zwak het klimaatverhaal in elkaar steekt.” Maar daarin lijkt hij in Nederland alleen te staan.

Dat is geenszins het geval. Er bestaat in Nederland een grote groep klimaatsceptici, met hoge wetenschappelijke kwalificaties. Dat zulks nauwelijks bekend is, komt door het feit dat de Nederlandse MSM stelselmatig weigeren over hun opvattingen te rapporteren. Zij treden daarmee op als apostelen van het broeikasevangelie.

Misschien komt daar verandering in nu Donald Trump, klimaatontkenner,

Daar istie weer: ‘klimaatontkenner’. Wie ontkent het klimaat? En dan die nare holocaustconnotatie.

de scepter zwaait in de VS. Dat kan de Nederlandse klimaatsceptici nieuwe wind in de zeilen geven. Maar vooralsnog gaat het debat gaat niet meer over het al dan niet bestaan van een probleem,

Daar gaat het debat wèl over! Er is tot dusver geen ‘probleem’ aangetoond.

het gaat wel over hóe het probleem moet worden opgelost. Er ontstaan tegenstellingen tussen ‘realisten’ en ‘idealisten’.

Het gebruik van het woord ‘realisten’ in deze context is verwarrend. In Frankrijk noemen de klimaatsceptici zich bijvoorbeeld ‘climato-réalistes’.

Iedereen is het eens over de noodzaak van meer energiebesparing, en vervanging van fossiele brandstof door zon- en windenergie.

Dat laatste is niet het geval. Zon- en windenergie kunnen nooit een volwaardige vervanging bieden voor fossiele energie, zoals op deze website, onderbouwd met concrete berekeningen, voortdurend is betoogd.

Maar de ‘realisten’ stellen dat er bovendien op grote schaal omstreden technologieën nodig zijn zoals CO2-afvang en -opslag (Carbon Capture and Storage, CSS) en biomassa,

CCS kent vele bezwaren en is extreem duur. Vandaar dat alle grote CCS-experimenten zonder succes zijn geschrapt. Voorts heeft de KNAW erop gewezen dat het vertrouwen in biobrandstoffen misplaatst is. Hoe gezaghebbend wil je het hebben?’

en een combinatie daarvan. Dat moet het overschot aan CO2 uit de atmosfeer te halen. De ‘idealisten’ zijn van mening dat de oplossing met alleen energiebesparing en zonne- en windenergie af kan.

Op deze website is herhaaldelijk – op basis van degelijke berekeningen – betoogd dat de natuurwetten dit onmogelijk maken.

De vraag daarbij is hoe hoog het besparingstempo van Nederland kan zijn. Ike Teuling, campagneleider Energie bij Milieudefensie: “Ik denk dat het allemaal veel sneller kan. Onder druk wordt alles vloeibaar.” Volgens haar moet Nederland binnen 20 jaar van de fossiele brandstoffen af zijn. Jan Paul van Soest, Founding partner De Gemeynt (een coöperatie op het gebied van ecologie en economie en duurzame oplossingen), is somber over de haalbaarheid: “Ik krijg het gewoon niet rond gerekend. Ik zie geen materiaal en geen studies die mij het vertrouwen geven dat we dat gaan doen.” Faiza Oulahsen, campagneleider Klimaat & Energie bij Greenpeace Nederland: “Wij hadden al een behoorlijk ambitieus energie-scenario, voor wat wereldwijd aan zonne- en windenergie mogelijk is. Er werd over ons nog gezegd ‘Greenpeace leeft in een utopie’. Maar we zijn zowel linksom als rechtsom ingehaald. De groei van zonne-energie gaat sneller dan verwacht.” De realisten zijn sceptischer over de snelheid van energiebesparing, en menen dat we er niet komen met alleen zon en wind. Sible Schöne, programmadirecteur bij Klimaatbureau HIER: “Greenpeace, Natuur & Milieu en Milieudefensie komen uit de jaren ’70. Ze willen allemaal een duurzame energievoorziening en gebruiken daarbij het argument ‘klimaatverandering’. Wij zeggen: we moeten een concreet klimaatprobleem kosteneffectief oplossen. 1.5 graad is zo ambitieus is dat je daar alles voor nodig hebt, ook CCS en biomassa.” …

In het debat lijken er klimaatsceptici, klimaatidealisten en klimaatrealisten te zijn. Het ligt echter veel genuanceerder; niet iedereen kan zomaar in een hokje worden gestopt. Het voordeel van hokjesdenken is dat het mogelijk is te vergelijken, waarbij de raakvlakken en verschillen tussen groepen zichtbaar worden. Overeenkomsten kunnen mensen met elkaar verbinden en verenigen, wat sociale cohesie creëert. Wij pleiten er voor om geen enkele groep uit te sluiten van het debat, omdat iedere groep zo zijn eigen krachten en valkuilen heeft.

De klimaatsceptici hebben aan invloed ingeboet nu de acceptatie van het klimaatprobleem gemeengoed lijkt te zijn.

Dat blijkt niet erg te lukken gezien de daling van ‘klimaat’ op de lijst van thema’s waarover de mensen zich zorgen maken. Het lijkt erop dat de klimaatpropaganda niet immuun is voor de wet van de toenemende, afnemende en negatieve meeropbrengsten.

Nochtans is ruim twintig jaar klimaatindoctrinatie tot voor kort zeer effectief gebleken. Nu de pijn van hernieuwbare energie, en in het bijzonder windturbines, duidelijker wordt met verrommeling van het landschap, stijging van de energierekening, vogelslacht, gezondheidsklachten bij omwonenden, waardeverlies en onverkoopbaarheid van nabijgelegen woningen enz., neemt het enthousiasme af.

Toch blijft hun inbreng van belang. De kracht van de sceptici is dat ze zwakke plekken in het klimaat-bastion zoeken. Dat stimuleert de mainstreamers om hun punten beter te onderbouwen en beter te communiceren met het algemene publiek.

Een eufemisme voor meer klimaatpropaganda.

De valkuil van de sceptici is dat ze soms feiten blijven ontkennen die wetenschappelijk al lang zijn vastgesteld, of terugkomen op beweringen die al herhaaldelijk zijn weerlegd.

Graag  concrete voorbeelden! Los daarvan, er zijn talloze feiten die de aanhangers van de AGW-hypothese (= ‘Anthropogenic Global Warming’) reeds tientallen jaren negeren. Over de opwarmings’pauze’ hoort men weinig vanuit de mainstream.

De kracht van de klimaatidealisten is dat zij een verhaal hebben wat aanspreekt en waarmee je mensen in beweging krijgt.

Gegeven de uitkomst van de klimaattop in Parijs, en het vervolg daarvan thans in Marrakesj, blijkt dit toch in zeer beperkte mate het geval. Het lijkt eerder op het kleed van Penelope.

Idealisten hebben een duidelijke visie die daadwerkelijk doelen stelt. Dit geeft richting voor de toekomst en stimuleert ontwikkeling. Het gevaar is echter dat doelen niet realistisch en haalbaar zijn, wat kan leiden tot gevoelens van machteloosheid en frustratie.

De kracht van de klimaatrealisten

Alweer die terminologische verwarring!

is dat de kans groter is dat het klimaatprobleem daadwerkelijk opgelost kan worden.

Er is een klimaat. Er is klimaatverandering. Er is een geringe opwarming van de atmosfeer. Waarschijnlijk heeft de menselijke uitstoot van CO2 daarop enige invloed. Maar die is uiterst gering. Er is derhalve geen klimaat’probleem’ dat oplossing behoeft.

De valkuil is dat hun benadering technocratisch overkomt, publieke weerstand oproept en weinig ruimte laat voor een op een democratische manier verkregen draagvlak voor oplossingen.

Al met al wordt de transitie naar een klimaatneutraal Nederland

Opnieuw, wat is klimaatneutraal?

ingrijpend en ingewikkeld. Er liggen grote vragen open over de sturing, de maatregelen, en de mate waarin maatregelen die ook in het buitenland mogen worden uitgevoerd. Goede communicatie is de sleutel tot het overbruggen van tegenstellingen tussen sceptici, idealisten en realisten.

Niet noodzakelijkerwijs. Goede communicatie kan evenzeer de onoverbrugbaarheid van die tegenstellingen versterken. Daarnaast is ‘goede communicatie’ vaak een eufemisme voor propaganda.

De kloven die tussen verschillende partijen bestaan, kunnen worden overbrugd door te blijven zoeken naar ‘common ground’ voor alle ‘hokjes’.

Ja, we moeten in gesprek blijven.

Dit kan zonder de essentie van eigen argumenten en idealen op te geven.

Niet iedereen kan gelijk hebben. Dus iemand zal die essentie van eigen argumenten en idealen moeten opgeven.

Het is daarbij belangrijk om de te zoeken naar en begrip te tonen voor de waarden die onder de argumenten van de ander zitten, en het debat niet te beperken tot een strijd over de feiten en getallen.

Het gaat niet om een ‘strijd’ om de feiten en getallen, maar de erkenning van de feiten en getallen. De AGW-hypothese is strijdig met de feiten en getallen, zoals ik al zo vaak heb betoogd.

Tot zover Christel van Eck en Leo Meyer.

Bij dit soort verhandelingen loont het altijd om te kijken naar wat er niet in staat: de olifanten in de zaal. Drie belangrijke omissies zijn m.i.: het Trump-effect op het klimaatbeleid (maar dat kwam natuurlijk pas na het moment dat Christel van Eck haar rapport had voltooid), de opwarmings’pauze’ en een kosten/baten analyse. Als men daarmee rekening had gehouden, zou dit een gans ander rapport hebben opgeleverd.

Christel van Eck is een getalenteerde jonge onderzoekster die onder leiding van haar mentor, Leo Meyer, op integere wijze een goed geschreven verhaal heeft afgeleverd. Leo Meyer, die een belangrijke rol heeft gespeeld in de opstelling van het laatste rapport van het VN-klimaatpanel (IPCC), had haar echter moeten behoeden voor een onjuiste en tendentieuze weergave van de stand van de klimaatdiscussie. In de greep van groepsdenken, wensdenken en cognitieve dissonantie is hem dat helaas niet gelukt.

In het onderliggende rapport kwam ik nog een terloopse opmerking tegen die sterk uit de toon viel: ‘Mede door de negatieve toonzetting en de galspuwerij in het klimaatdebat, door bijvoorbeeld een malicieuze website als Climategate, heeft Jan Paul van Soest het besluit genomen om zich minder actief in het klimaatdebat te roeren.’ Waarschijnlijk heeft Christel van Eck deze kwalificatie uit de mond van Jan Paul van Soest opgetekend (het is niet helemaal duidelijk), dezelfde die klimaatsceptici met saboteurs en twijfelbrigade heeft vergeleken. Over malicieus gesproken! Kortom, de pot verwijt de ketel dat hij zwart ziet.

Lees verder hier.

Lees hier het volledige rapport: Scepsis, idealen en realiteit, 10 Nederlanders over klimaatverandering.

Ik heb het gehele rapport met belangstelling gelezen. Het is goed en toegankelijk geschreven en bevat veel nuttige informatie. Ondanks kritiek een aanrader dus!

De geïnterviewden:
Ewald Breunesse – Manager Energietransitie bij Shell
Marcel Crok – Wetenschapsjournalist, toegelegd op klimaat
Bert Holtslag – Hoogleraar Meteorologie aan de Universiteit van Wageningen
Hans Labohm – Gepensioneerd econoom
Faiza Oulahsen – Campagneleider Klimaat & Energie bij Greenpeace Nederland
Hans Schoenmakers – Director Corporate Affairs bij Uniper Benelux en Directeur ROAD 2020 Project
Sible Schöne – Programma Directeur bij Klimaatbureau HIER
Jan Paul van Soest – Founding partner De Gemeynt
Ike Teuling – Campagneleider Energie bij Milieudefensie
Tjerk Wagenaar – Directeur Natuur & Milieu

 

Voor mijn eerdere bijdragen over klimaat en aanverwante zaken zie hierhier, hier, hier en hier.