Eindelijk! Twee klimaatkenners, twee visies, één debat: Bart Strengers, klimaatwetenschapper bij het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) en Marcel Crok (wetenschapsjournalist).

Dit dubbelinterview is een voortzetting van twee eerdere interviews van RTLZ Opinie-interviewer, Roderick Veelo, met Bart Strengers en Marcel Crok afzonderlijk.

Zie hier.

In het interview stelt Marcel Crok dat er geen reden is voor paniek. Bart Strengers stelt daarentegen dat er nu al veel effecten van klimaatverandering zichtbaar zijn: het Noordpoolijs smelt, gletsjers krimpen, de Alpengebieden krijgen minder sneeuw, de zeespiegel stijgt, en de warmte wordt opgenomen in zee.

In het interview werd hier niet verder op ingegaan. Maar het zijn vaste nummers op het klimaatalarmistische repertoire, die niet onweersproken mogen blijven. Het gaat hier om onbewezen speculaties, waarbij wordt gesuggereerd dat de mens daarvan de oorzaak zou zijn. Maar in de rapporten van het VN-klimaatpanel (IPCC) wemelt het van de caveats en onzekerheden. Uiteindelijk blijkt dan ‘expert judgement’ uitkomst te moeten bieden om de beleidsmakers nog enige houvast te geven. Maar dat is natuurlijk geen wetenschappelijk bewijs.

Ja, het Noordpoolijs smelt, maar het is de laatste tijd weer aangegroeid.

Ook in eerdere perioden was er minder ijs op de Noordpool. Zie bijvoorbeeld deze afbeelding uit 1987.

Ja, vele gletsjers krimpen en de Alpen hebben minder sneeuw. Maar dan doen de gletsjers al sinds rond 1850, toen er nog geen sprake was van een CO2-‘probleem’. Bovendien komen archeologische resten en boomstronken onder het ijs vandaan, die erop duiden dat het vroeger warmer was en dat de boomgrens aanzienlijk hoger lag.

Romeinse legioenen trokken regelmatig over de Alpen. Zij waren niet tegen de kou uitgerust. Uit de militaire geschiedenis van de Romeinen zijn echter geen beschrijvingen bekend van ontberingen die zij zouden hebben geleden vanwege koude op die expedities.

Ja, de zeespiegel stijgt. Maar er is geen versnelling waargenomen in de meetreeksen over lange perioden. De satellietmetingen laten een wat hogere stijging zien, maar de peilschalen aan de kust niet. In geen van de afzonderlijke reeksen is een versnelling waar te nemen. (MSL = Main Sea Level.)

Ja, de bovenlaag van de oceanen is wat warmer geworden over een periode van tientallen jaren. Maar de laatste jaren vertoont deze een betrekkelijk stabiel beeld.

Beide discussianten achten de klimaatgevoeligheid cruciaal. Dat is het temperatuureffect van een verdubbeling van de CO2-concentratie in de atmosfeer. In dit verband verwees Marcel Crok naar het rapport ‘Een gevoelige kwestie‘, dat hij samen met Nick Lewis op basis van waarnemingen heeft geschreven. Daaruit volgde 1,5 graad opwarming als meest betrouwbare schatting.

In de mainstream literatuur kan men hogere schattingen vinden. In die van de klimaatsceptici veel lagere schattingen.

Marcel Crok: 1,5% graad klimaatgevoeligheid. Dat is fantastisch nieuws! Daarom noem ik mij klimaatoptimist. Klimaatmodellen hebben grotere klimaatgevoeligheid: 3 à 3,5 graden. Maar op basis van waarnemingen, in plaats van modellen, is dat 1,5 graad.

Bart Strengers geeft echter de voorkeur aan modellen omdat zij, volgens zijn zeggen, de hele fysica zouden incorporeren.

Dat is niet juist, zoals hier is aangetoond.

Vermeldenswaard is tevens dat de huidige klimaatmodellen niet in staat zijn het verleden te simuleren (‘hindcasting’). Hoe zouden zij dan een betrouwbare voorspelling/projectie van de toekomst kunnen bieden (‘forecasting’)?

Bart Strengers: Het kan meevallen of tegenvallen. Er is een kans dat het 3, 4, 5 graden. Ook al is er een relatief kleine kans, maar met enorme effecten. Als dat gebeurt, hebben we een groot probleem met vluchtelingen, hoge zeespiegelstijging. Ook al is er maar een klein risico met enorme effecten, dan is dat voldoende reden om beleid te voeren.

Marcel Crok: Hebben we de middelen op dit moment om drastisch CO2 te reduceren tegen een betaalbare prijs? Hoe hoog is de verzekeringspremie die je bereid bent te betalen? Daarom is het ook zo’n verhit debat geworden. Op het moment dat dat het geval zou zijn, zou deze discussie niet hoeven te worden gevoerd. Op dit moment zijn we bezig jaarlijks honderden euro’s per persoon aan klimaatbeleid uit te geven.

Bart Strengers: Voor dijken accepteren we risico’s een overstromingsrisico van eens in de tienduizend jaar. Voor kerncentrales is het eens in de miljoen jaar. En dan zouden we zeggen voor onze planeet: een kans van 5% vinden we prima! Dat is niet prima! Zelfs een twee-graden-scenario – overeenkomstig de klimaatovereenkomst van Parijs – heeft nog steeds een overschrijdingsrisico van 5 graden van een paar procent. Er moet erkend worden dat voor een transitiescenario tijd nodig is. Maar we moeten snel in actie komen, anders is het simpelweg te laat.

Marcel Crok: Ben je het eens met de stelling dat sinds we nauwkeurige satellietmetingen hebben, is vast komen te staan dat de modellen de temperatuurstijging met 35% overschatten?

Bart Strengers: Nee, men heeft in die modellen geen rekening kunnen houden met vulkaanuitbarstingen, die tot afkoeling leiden. Als men daarvoor corrigeert, dan kom je dichterbij. De zon wordt langzaam minder actief. Als men daarvoor corrigeert, kom je nóg weer iets dichterbij. Daarnaast is er nog El Niño. Als men voor al deze factoren corrigeert, dan geven klimaatmodellen de opwarming over de langere termijn heel goed weer.

Marcel Crok: Daarover verschillen we fundamenteel van mening. Ik denk dat de modellen overgevoelig zijn voor CO2. Het werkelijke klimaat, gebaseerd op observaties, minder, terwijl het beleid is vooral gebaseerd op de modellen. Daarover moet het debat worden gevoerd ‘op het scherp van de snede’.

Bart Strengers: Nee, het klimaatbeleid is gebaseerd op het volledige spectrum aan studies: waarnemingen, modellen, en paleoklimatologie. 196 landen in de wereld (behalve de VS) zijn van mening op basis van dat hele spectrum beleid te moeten voeren. Nemen we het risico? Wachten we af? Of doen we dat niet? Met zijn kritiek zet Marcel aan tot denken. Helemaal goed! Maar het PBL kijkt naar het hele spectrum.

De discussianten worden het op dit punt niet met elkaar eens. Marcel Crok insisteert erop dat de modellen in het beleid wel degelijk dominant zijn, bijvoorbeeld ten aanzien van de berekening van het zogenoemde CO2-budget (de hoeveelheid CO2 die de mensheid nog mag uitstoten voordat we in de ‘gevarenzone’ zouden komen).

Marcel Crok: Volgens mij erken je wel dat de modellen te veel temperatuurstijging aangeven. Maar je stelt alleen dat als we met terugwerkende kracht met een aantal factoren rekening houden, de modellen het beter doen. Maar er is geen betaalbare optie. Hoeveel ben je dan bereid om uit te geven om dat kleine risico te verzekeren.

Interviewer, Roderick Veelo: Dat klimaatakkoord van Parijs schijnt enorm belangrijk te zijn. Gaat het ècht verschil uitmaken, Bart?

Bart Strengers: De bedoeling is dat het de opwarming beperkt tot 2 graden C, en liefst daaronder. Maar het akkoord is in wezen een procedurele afspraak. Het is niet zo dat landen worden vervolgd als ze zich niet aan die afspraak houden. Het is ook niet zo dat al je alle voornemens bij elkaar optelt het doel bereikt wordt. Er is nog een gat. Daarom is afgesproken nog verder te praten.

Marcel Crok: Ja, er is een gat. Maar in mijn optiek is het een publiek geheim dat het gat nog groter is dan wordt gedacht. Bjørn Lomborg heeft aangetoond dat in de klimaatovereenkomst van Parijs maar 1% is afgesproken van wat nodig is om onder de 2 graden te blijven. En dan ga je uit van de klimaatmodellen, waar we het al over hebben gehad.

Roderick Veelo: Maar beter dan niets, zou je zeggen.

Crok: Maar 1%! En Lomborg schat dat de kosten daarvan al in de honderden miljarden lopen. Hij noemt zelfs een getal van 1000 à 2000 miljard per jaar aan kosten.

Bart Strengers: Wij doen ook berekeningen van wat die transitie voor Nederland per jaar zou moeten kosten. Dat gaat dan over directe kosten: 3,5 – 5,5 miljard. Dat is geen weggegooid geld. Je investeert in de windindustrie, in de zonne-industrie, in elektrische auto’s. Dat geld verdampt niet. Het is gewoon een andere economie.

Roderick Veelo: Waarom is dat klimaatdebat in Nederland zo emotioneel geladen? Waarom is er zo veel ruzie?

Bart Strengers: Omdat de energietransitie diep ingrijpt bij iedereen. Veel mensen zijn bang dat het ten koste gaat van hun welvaart, dat ze niet meer mogen vliegen, dat ze niet meer mogen autorijden. Heel veel angst voor wat het betekent voor onze ‘way of life’. Vandaar het verzet. Het heeft meer met psychologie te maken dan met wetenschap.

Marcel Crok: Ik denk dat het ook heeft te maken met de houding van wetenschappers in het algemeen. Wetenschappers kunnen echt om de meest onbenullige dingen elkaar te lijf gaan. En wat er bij klimaat bovenop komt is dat de klimaatwetenschap ook een erg politiek en maatschappelijk onderwerp is geworden. Je hebt dus een wetenschappelijk debat en daarbovenop belangrijke maatschappelijke vraagstukken. En dat maakt de zaak erg emotioneel. Zelfs voor wetenschappers, want wetenschappers weten ook dat hun opvattingen gevolgen hebben voor het beleid.

Roderick Veelo: Het heeft dus een sterke politieke lading.

Bart Strengers: Ja, en het gevolg daarvan is dat quasi-wetenschappelijke argumenten worden gebruikt in het politieke debat. En daar heb ik ook heel veel moeite mee. We hebben het boek van Marcel, ‘De staat van het klimaat’, met 42 wetenschappers geanalyseerd en aangegeven waar het niet klopt en selectief van bronnen gebruik maakt.

Marcel Crok: Je kunt in deze complexe materie niet volledig zijn.

Zie video hier.

In een korte discussie, zoals op deze video kan natuurlijk geen recht worden gedaan aan de details van zo’n complexe materie. Marcel Crok heeft zijn opvattingen twee jaar geleden uitvoerig uiteengezet als spreker in een bijeenkomst van de Nederlandse Natuurkundigen Vereniging (NNV) die op 29 oktober 2015 bij het KNMI in De Bilt plaatsvond. De tekst en afbeeldingen van zijn presentatie zijn hier te vinden:

Verplichte kost voor klimatofielen van alle gezindten!