Een gastbijdrage van Pjotr’s dwarsliggers (België).
Zwitserse onderzoekers tonen aan dat PV (Fotovoltaik) meer energie verslindt dan genereert.
Vertaling van Die verheerende Bilanz von Solarenergie (Basler Zeitung – 20/12/2017)
Zonnestroom heeft een uitstekende reputatie. Hij zou duurzaam en klimaatvriendelijk zijn. Met de nieuwe energiewet, die voorbije juni ll. door de volksafstemming goedgekeurd werd, krijgt de zonne-energie in Zwitserland een centrale rol bij het vervangen van atoomenergie: Tegen 2050 moeten rond twintig procent van het huidig Zwitsers stroomverbruik uit fotovoltaïsche (PV) installaties komen.
Alleszins hebben critici reeds belangrijke zwakheden van zonnestroom ter discussie gesteld: zonne-energie is ten eerste zeer duur. Ook indien de kosten van zonnestroom gedurende de laatste jaren duidelijk gedaald zijn, ligt rentabiliteit van PV-installaties in de verre toekomst.
Zonder financiële steun gaat het niet: de vergoeding die producenten voor hun leveringen aan het net krijgen bedraagt nog altijd een veelvoud van de marktprijs voor elektriciteit. Ten tweede is de productie van zonnestroom onbetrouwbaar. Als de zon niet schijnt, zij het omwille van slecht weer of eenvoudig omdat het nacht is, leveren PV-installaties geen energie. Daardoor ontstaan vooral in de winter, net dan als de vraag naar stroom het hoogst is, aanzienlijke bevoorradingsproblemen.
Maar de balans van zonnestroom is nog veel slechter dan ook veel critici begrijpen. Indien men eerlijk rekent is deze energievorm alles anders dan duurzaam, maar hij bevordert de ressourcesuitputting. Indien men alle aspecten die met PV in Zwitserland verbonden zijn meerekent, dan blijkt dat daarvoor zelfs meer energie verbruikt moet worden dan een installatie gedurende haar te verwachten levensduur zal leveren. Het is dus, louter vanuit een energiestandpunt, een verlieslatende zaak.
Dat ligt, van de ene kant, daaraan dat PV enorm materiaal intensief is: Om de stroomproductie van de kerncentrale Gösgen (970 MW: noot van de vertaler) is een oppervlakte aan zonnepanelen nodig die bijna zo groot als het meer van Zürich is. En van de andere kant is Zwitserland geen zonnig land. In Spanje bij voorbeeld kunnen PV-installaties stroom leveren gedurende het dubbel van de tijd.
Berekeningen met fouten
Indien men lobbyisten en wetenschappers die PV aanbevelen, gelooft, genereren hier in ons land (Zwitserland: noot van de vertaler) PV-installaties minstens vijf tot achtmaal de energie die voor de productie verbruikt wordt, maar dergelijke rekeningen tonen beduidende gebreken: De inspanningen die geleverd moeten worden voor de productie van zonnepanelen en hun toebehoor worden onderschat. De werkzaamheden voor installatie, onderhoud en recuperatie worden verwaarloosd. De kosten die ontstaan voor intrest op het geïnvesteerd kapitaal worden niet meegeteld. Bovendien wordt de stroomproductie letterlijk op grond van “mooi weer aannamen” bepaald.
De volgende berekeningen zijn gebaseerd op een publicatie van Ferruccio Ferroni (coauteur van dit artikel) en Robert Hopkirk in het wetenschappelijk gecontroleerd vaktijdschrift Energy Policy van 2016. 1
Deze Zwitserse onderzoekers hebben bij die gelegenheid een globale energiebalans voor PV in streken met gematigde zoninstraling opgesteld. Hierbij werden uitdrukkelijk die inspanningen meegenomen die in tot hier toe gemaakte balansen niet meegeteld waren.
Om de verhouding tussen gegenereerde en verbruikte energie bij PV-installaties te kunnen berekenen, moet men de stroomproductie gedurende de volledige levensduur van de apparatuur schatten. Volgens cijfermateriaal van de overheid leveren zonnepanelen gemiddeld 106 kWh (kilowattuur) per vierkante meter zonnepaneel en per jaar. Ervaring in Duitsland, waar men al veel vroeger dan in Zwitserland deze technologie inzette, tonen dat we van een gemiddelde levensduur van 25 jaar mogen uitgaan. We moeten er ook rekening mee houden dat de capaciteit van de apparatuur door materiaalverandering ongeveer één procent per jaar zal dalen. Bovendien moeten we talrijker wordende defecten en storingen bij oudere apparatuur incalculeren. In toto kunnen we voor zonnepanelen in Zwitserland van een opbrengst rond de 2200 kWh per vierkante meter uitgaan. Deze waarde is duidelijk lager dan wat de PV-leveranciers en investeerders ons willen doen geloven. Het gaat hier zoals met het brandstofverbruik van auto’s: de officiële waarden worden in het laboratorium bepaald en zijn in werkelijkheid vrijwel nooit aan te treffen.
De energiekosten voor de productie van zonnestroom zijn moeilijker te berekenen. Een groot deel gaat naar de productie van de grondstoffen die voor zonnepanelen nodig zijn. De productie van ultra zuiver Silicium bij voorbeeld is energie-intensief. Bovendien heeft men stoffen zoals waterstofchloride en siliciumcarbide nodig, die in de natuur niet voorkomen. Vandaag worden meer dan 80 procent van de zonnepanelen in China vervaardigd. Het aandeel van steenkolenstroom aan de Chinese stroom-mix bedraagt ongeveer twee derden. Men kan schatten dat China voor de productie van een vierkante meter zonnepaneel 250 kg steenkool nodig heeft. Zonder de talrijke steenkolencentrales zou de Chinese PV-productie ondenkbaar zijn. De gevolgen zijn slechte lucht en een hoge CO2-uitstoot.
Veel werk, weinig toegevoegde waarde
Maar, alvorens we een functionerend systeem hebben is er nog veel meer nodig: koperkabel, wisselrichters (een convertor die gelijkstroom in wisselstroom omzet), schakelaars, en – naar gelang de opbouw – beduidende hoeveelheden voor de ondersteunende structuur, in veel gevallen staal. De totale kosten voor de productie van zonnepanelen komen dus op ongeveer 1300 kWh per vierkante meter.
Opdat de energie die door zonnecellen opgewekt op ook een nut zou hebben is integratie in het netwerk nodig. Meer speciaal moet de stroom dan ter beschikking staan wanneer stroom nodig is. Het energieverbruik voor de integratie in het netwerk hoort bij een eerlijke energiebalans mee ingecalculeerd. In dit verband is de geringere opbrengst van PV in de winter het grootste probleem.
We moeten ervan uitgaan dat voor de balancering van de seizoenen 25 procent van de gegenereerde energie in pompspaarbekkens gestockeerd moet worden. Als we zonnestroom gebruiken om water omhoog in spaarbekkens te pompen waarmee we dan nadien weer stroom opwekken gaat ongeveer een vierde van de energie verloren. Andere Technologieën zoals de opslag in batterijen of power-to-gas-to-power nemen we hier niet in aanmerking omdat ze met nog hogere verliezen werken dan de pompspaartechniek.
Om zonnestroom in het net te integreren moeten bovendien elektrische leidingen aangelegd worden om de installaties aan te binden. Het net moet in zijn geheel zo versterkt worden dat de door de zonnestroom geïnduceerde schommelingen niet tot black-outs leiden. Voor de netwerk integratie, inclusief opslag zijn om de 350 kWh energie per vierkante meter zonnepaneel nodig.
Daarmee is het nog niet gedaan: Een correcte balans moet ook de energetische tegenwaarde van arbeid mee inrekenen. In Zwitserland bedraagt de energie intensiteit 0,43 kWh per verdiende Frank. PV is zeer arbeidsintensief: de installaties moeten gepland, gemonteerd en regelmatig gereinigd worden. Bij defecten, bijvoorbeeld door hagel of sneeuwlast moeten herstellingsteams beschikbaar zijn. Aan het einde van de levenstijd moeten de installaties gedemonteerd en verantwoord gerecycleerd worden.
De promotoren van zonnestroom maken, absurd genoeg, reclame met het feit dat deze energievorm heel veel arbeidsplaatsen schept. Maar een hoge arbeidsintensiteit wijst eerder op geringe meerwaardeschepping, en dus op een geringer macro-economisch nut. De arbeidskosten voor planning, installatie, operatie en demontage worden in onze rekening op 1175 Franken per vierkante meter PV-oppervlakte geschat, wat omgerekend op 500 kWh neerkomt. Voor interventies bij beschadiging komen daar nog 90 kWh per vierkante meter bij.
In een moderne economie moeten investeringen zich lonen. Geïnvesteerd kapitaal moet rendement opbrengen, en dat moet verdiend worden.
Ook de energiekosten voor deze kapitaaldienst moeten meegerekend worden. PV is, zoals al opgemerkt, kapitaalintensief. Wij gaan van 1100 Franken per vierkante meter PV uit. Bij afschrijving over 25 jaar en een normaal rendement ontstaan kapitaaldienstkosten van ongeveer 900 Franken voor de volledige looptijd. Omgerekend betekent dat energiekosten van bijkomend 370 kWh per vierkante meter PV-oppervlakte. Tol, belastingen en accijnzen bedragen, energetisch correct omgerekend nog eens 50 kWh.
Uiteindelijk loopt het totaal energieverbruik dus op tot rond 2660 kWh per vierkante meter. De gemiddelde opbrengst van PV bedraagt echter, zoals al vermeld, 2200 kWh, dus slechts 86 procent van de uitgaven. Ook als we bij deze berekening 15 procent onzekerheid aannemen blijft de energetische opbrengst kleiner dan de nodige inzet. We moeten dus over „Energievernietiging” spreken. Indien men rationeel handelt zou men de ontplooiing van een dergelijke technologie onmiddellijk moeten stoppen
Kritiek uit de vakwereld
Ferruccio Ferroni.
Voornoemde publicatie van Ferroni en Hopkirk in Energy Policy heeft in de vakwereld een echo veroorzaakt.
Een groep om de in Groot-Brittannië werkende wetenschapper Marco Raugei publiceerde enkele maanden later in hetzelfde vakblad een repliek. 2 Daarin wordt beweerd dat de energieopbrengst van PV-installaties het energieverbruik om het zeven tot achtvoudige overtreffen.
Ferroni en Hopkirk echter bleven bij hun standpunt: in een verder wetenschappelijk gecontroleerd artikel weerlegden ze (samen met de Zwitserse fysicus Alexandros Guekos) de kritiek: de energiebalans van zonnestroom in Zwitserland is inderdaad catastrofaal slecht. 3
Bij een wetenschappelijke bijeenkomst van de Internationale genootschap voor Biofysische economie in juni laatstleden in de USA bleken de meeste aanwezige experten met de berekeningsmethode van Ferroni en collegae akkoord.
Volgens specialisten zoals de Amerikaanse systeemecoloog Charles A.S. Halle mag de benutting van een energiebron slechts dan duurzaam genoemd worden als de verhouding tussen opbrengst en kosten minstens 10 bedraagt. 4 Bij kleinere waarden is een energiesysteem te inefficiënt om een moderne maatschappij aan het draaien te houden. Want in een dergelijk maatschappij moeten niet enkel basisbehoeften zoals voedsel, kleding en wonen energetisch mogelijk gemaakt worden, maar ook opleiding, gezondheidsverzorging en vorming.
Bob Hopkirk.
Stroomproductie door middel van hydro-elektrische centrales heeft hier het beste cijfer: ongeveer 100. Ook kernenergie, die op 75 komt, is nog uitstekend te noemen. Bij alternatieve energieën, zoals bij voorbeeld aardwarmte, windstroom en zonnestroom daarentegen is de verhouding tussen opbrengst en inzet, afhankelijk van de locatie, kritisch tot miserabel.
De Basler grote raad heeft in september met een kleine meerderheid beslist dat huiseigenaars, onder bepaalde omstandigheden, verplicht kunnen worden op hun daken PV-installaties te monteren. Indien die „zonnedak dwang“ werkelijkheid wordt, zou men in het kanton Basel in de toekomst verplicht zijn op een energievorm te zetten waarvan de balans zo slecht is dat ze nauwelijks haar gelijke vindt.
Ferruccio Ferroni is dipl. Ingenieur ETH.
1 Ferroni, Hopkirk: Energy Return on Energy Invested (ERoEI) for photovoltaic solar systems in regions of moderate insolation (Energy Policy 94, 2016)
2 Raugei et al.: Energy Return on Energy Invested (ERoEI) for photovoltaic solar systems in regions of moderate insolation: A comprehensive response (Energy Policy 102, 2017)
3 Ferroni et al.: Further considerations to: Energy Return on Energy Invested (ERoEI) for photovoltaic solar systems in regions of moderate insolation (Energy Policy 107, 2017)
4 Charles, A. S. Hall: «Energy Return on Investment» (Springer, 2017) (Basler Zeitung)
Bron hier.
Zie ook hier.
Het is natuurlik wel fijn dat ze die panelen in China maken. Zijn wij lekker bezig met ons morele dingetje, en kunnen we wijzen naar hun vieze atmosfeer.
The Dirty Side of a “Green” PV Industry:
http://www.worldwatch.org/node/5650
Princeton University has concluded that China’s severe air pollution is “significantly reducing” the country’s solar energy output because the pollution is blocking light from the sun reaching solar installations.
https://cleantechnica.com/2017/10/24/severe-chinese-air-pollution-cuts-solar-energy-potential-much-35/
Hier een stuk over de productie van zonnepanelen in Nederland.
https://www.trouw.nl/home/zaanse-fabriek-begint-nederlandse-massaproductie-van-zonnepanelen-~a0e56a98/
Ik ben niet erg thuis in het onderwerp. Weet niet of er niet stiekem toch onderdelen uit China in zitten.
bestaan er ook sommetjes hoe ter vergelijking de rentabiliteir van kolen stoken is?…mvg…bart
EROEI kolen is hoogste na nucleair.(> 30) Prima dus, die kolen. Ziehier: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0301421513003856
Duitsland leeft er van.
Dat is een vreemde karaktertrek van de groene apostelen: ze weigeren te rekenen of ze kunnen het gewoon niet.
Die Hobbitstee technologie is natuurlijk best leuk op kleine schaal maar een modern land erop laten draaien gaat niet lukken.
Op bijeenkomsten van deze gasten overvalt mij dan ook een surrealistisch gevoel: aardige mensen die met overgave bepleiten hun eigen graf te graven. Mensen kan je blijkbaar van alles wijsmaken.
Bovendien een groep die ten einde raad is, de Groningers in de buurt van Slochteren, wijsmaken dat “we” straks “hun” gas niet meer nodig hebben omdat dan het Eco-Walhalla zonder kolen, gas en olie gaat beginnen. Niet voor niets was kereltje Klaver spreker tijdens de fakkeloptocht vorige week. Het kan, als we maar willen. De basis voor toekomstig beleid?
Jesse Klaver: “Door nu aan de slag te gaan met windmolens op zee en andere vormen van schone energie, creëren we duizenden duurzame banen.” Zolang de subsidie duurt, dat vergat hij erbij te vertellen.
Scheffer,
JoNova heeft vorig jaar een sappig artikel geschreven over “groene banen” n.a.v. een artikel in de NYT.
In 2016 bleek dat in Amerika 400.000 groene jobs zorgden voor minder dan 1% van de totale electriciteitsvoorziening en 160.000 coalworkers voor meer dan 33% van de totale energievoorziening. Dat is per geproduceerde electriciteitseenheid 79 keer zoveel.
Voorspelling: In 2025 zorgen 800.000 duurzame jobs voor 2% van de electriciteitsvoorziening.
We gaan vooruit !
http://joannenova.com.au/2017/05/one-coal-worker-or-79-solar-ones-same-electricity/
@Michiel Voor windpark Gemini geldt 100 banen in de exploitatie bij € 300 miljoen per jaar. Dus € 3 miljoen/baan. Dit is 60 (€ 50.000/baan) banen in de gezondheidszorg http://geminiwindpark.nl/feiten–cijfers.html
Echt een economisch “positieve” transitie die de generatie na ons meer welvaart zal brengen.
@David,
Ik kan ook niet rekenen en daarom vond ik het leuk om te zien dat er ook een wiskundige bij dit gezelschap betrokken was, dat schept vertrouwen. (Ik weet wel dat wiskunde meer is dan rekenen hoor)
Maar wat blijkt nu: u rekent niet gewoon, maar u hebt ook een zeer sterke mening, zegt bovendien dat de groene “apostelen” niet kunnen of willen rekenen. Van die rare “gasten” met hun “Hobbitstee” technologie. Uzelf hebt natuurlijk veel betere technologie in huis en u kunt zeker veel beter uitrekenen hoe het zit.
Ik denk zelf dat er op deze planeet niet meer te rekenen is, zeker niet zo rechtlijnig en simpel als men hier wil doen. Daar liggen blijkbaar hele eigenaardige wetten aan ten grondslag:
Zolang in Nederland de aardappel uit Italië goedkoper is dan die uit Nederland en zolang in Italië de Nederlandse tomaat goedkoper is dan die in Italië, is natuurlijk elke redelijkheid zoek en kun je makkelijk stellen dat er iets niet klopt in de berekeningen. In Italië liggen er sinaasappels uit Israël en knoflook uit Argentinië. Hier ligt marktwerking aan ten grondslag, vraag en aanbod, maar ik denk dat wanneer er CO2-heffing bestond op het transport dat deze producten vanzelf zouden verdwijnen.
1. Mijn “mening” is het gevolg van rekenen. 2. Dingen gebeuren omdat het winstgevend is. Daarom windparken , daarom raar gesleep met producten over de wereld. 3. met (zware) belastingheffing (bv op CO2) gaat de wereld er anders uitzien.
Vulkanische stofwolken uitstoot is negatief voor PV.
https://www.volcanodiscovery.com/volcanoes/today.html
Er zijn meer dan 3 miljoen onderzeese vulkanen.
Het voordeel van zonne panelen is dat je zeker weet dat ze het in Zwitserland 83 % van de tijd het niet doen en er dus ook wat anders nodig is.
Verhaal zegt mij niets. Ik ken Ferroni van dat onderzoek uit 2016 (met Hopkirk), wat toen zwaar bekritiseerd is. Het was een van de eerste serieuze onderzoeken naar solar waar een ERoIE uitrolde van minder dan 1. Zonnepanelen zijn geen energy source, maar sink (althans in Zwitserland). Er is toen een tegenonderzoek gedaan, waar Wim Sinke (ECN en UVA) en Ugo Bardi nog een rol in gespeeld hebben, met uiteraard veel hogere ratio’s (10).
Tekenend vond ik later de reactie van Charles Hall (peetoom en ontwikkelaar van begrippen als ERoI en ERoIE). Volgens hem worden de meeste onderzoeken naar solar, uitsluitend uitgevoerd door voor- en tegenstanders, en niet door ervaren, objectieve analisten (!)
Met hem vraag ik mij af hoe het mogelijk is, dat er nog steeds geen protocol of methodologie bestaat, om energie efficientie te meten dat vastgesteld of erkend is door onpartijdige, objectieve academische gremia, zoals b.v. US National Science Foundation of andere overkoepelende nationale wetenschapsinstituten. Kennelijk zijn er partijen of belanghebbenden, die baat hebben bij deze ordening.
Bij afwezigheid van zo’n protocol, vrees ik dat we nog veel appels, peren en wc-eenden langs zullen zien komen.
http://www.resilience.org/stories/2016-05-27/the-real-eroi-of-photovoltaic-systems-professor-hall-weighs-in/
Liegen is de nieuwe normaal voor de overheid!
Pak de overheid aan voor haar eigen nepnieuws verspreiding. “Duurzame energie wordt goedkoper en kan zichzelf bedruipen” zo stelt onze overheid.
Het is een flagrante leugen van de politieke spindokters als de consument 260€ per jaar meer energiebelasting moet gaan betalen en de daarop aangekondigde volgende energiebelastingverhogingen per jaar.
http://www.interessantetijden.nl/2018/01/22/schaamteloos-energie-nepnieuws-door-spindoctors-rijksoverheid-nl/
Verhaal zegt mij niets. Ik ken Ferroni van dat onderzoek uit 2016 (met Hopkirk), wat toen zwaar bekritiseerd is. Het was een van de eerste serieuze onderzoeken naar solar waar een ERoIE uitrolde van minder dan 1. Zonnepanelen zijn geen energy source, maar sink (althans in Zwitserland). Er is toen een tegenonderzoek gedaan, waar Wim Sinke (ECN en UVA) en Ugo Bardi nog een rol in gespeeld hebben, met uiteraard veel hogere ratio’s (10).
Tekenend vond ik later de reactie van Charles Hall (peetoom en ontwikkelaar van begrippen als ERoI en ERoIE). Volgens hem worden de meeste onderzoeken naar solar, uitsluitend uitgevoerd door voor- en tegenstanders, en niet door ervaren, objectieve analisten (!)
Met hem vraag ik mij af hoe het mogelijk is, dat er nog steeds geen protocol of methodologie bestaat, om energie efficientie te meten dat vastgesteld of erkend is door onpartijdige, objectieve academische gremia, zoals b.v. US National Science Foundation of andere overkoepelende nationale wetenschapsinstituten. Kennelijk zijn er partijen of belanghebbenden, die baat hebben bij deze ordening.
Bij afwezigheid van zo’n protocol, vrees ik dat we nog veel appels, peren en wc-eenden langs zullen zien komen
@ Michiel de Poorter
“ Met hem vraag ik mij af hoe het mogelijk is, dat er nog steeds geen protocol of methodologie bestaat, om energie efficientie te meten dat vastgesteld of erkend is door onpartijdige, objectieve academische gremia, zoals b.v. US National Science Foundation of andere overkoepelende nationale wetenschapsinstituten. Kennelijk zijn er partijen of belanghebbenden, die baat hebben bij deze ordening.
Bij afwezigheid van zo’n protocol, vrees ik dat we nog veel appels, peren en wc-eenden langs zullen zien komen “
Exact!
Zolang de protocollen er niet zijn en er zelfs geen breed geaccepteerde definities van belangrijke begrippen worden gehanteerd zal je laatste zin steeds weer opgaan en zijn discussies helaas zinloos.
En daarbij op herhaling.
Definities en de veranderde waarde naar tijdsbeeld
In de wetenschap kan men niet zonder stevige en algemeen bekende begrippen en definities waarmee men in uitoefening van wetenschap op en mee kan rekenen. Ook het debat over wetenschappelijke onderwerpen is daarbij gediend. Vooral in dat laatste domein zien we te vaak het langs elkaar heen begrijpen en debatteren deels omdat er te veel vrije interpretaties zijn van voor onderwerp van onderzoek essentiële begrippen of definities. Die ongewenste situatie maakt het mede (naast datachaos en mogelijkheid hieruit selectief te winkelen) mogelijk dat op zich tegengestelde meningen hun gelijk kunnen halen en onderbouwen. Wat in debat over wetenschap nog kan worden geaccepteerd is echter voor de wetenschap zelf een doodzonde.
Zijn definities en begrippen naar moment al niet eenduidig gedefinieerd ook de tijd kan er een invloed op hebben. Wat vroeger bijvoorbeeld de kwalificatie (?) extreem kreeg voor een bepaald verschijnsel zal wellicht heden ten dage als redelijk normaal worden gezien en omgekeerd.
Het probleem van onduidelijke, niet begrensde en niet consistente begrippen en definities is vooral voelbaar in de nog jonge klimaatwetenschap en nauwkeuriger de wetenschap die zich bezighoudt met het onderzoek naar processen die de verandering van het klimaat op onze planeet sturen. Zeer storend is bijvoorbeeld dat wat wordt aangegeven als klimaatverandering voor de ene wetenschapper een nog open en een te onderzoeken eigenschap is van een veranderend klimaat op Aarde terwijl een andere wetenschapper klimaatverandering gelijk stelt aan opwarming van onze planeet en een opwarming vooral veroorzaakt door de mens.
Het helpt daarbij ook niet dat de oude en vaste normen van de uitoefening van wetenschap in een moderner jasje zijn gestoken. Deze nieuwe aanpak van wetenschap (PNS) voor een jonge wetenschap die kampt met onvoldoende stabiele begrippen en definities zijn de gevolgen rampzalig.
Maar in huidige tijd gaan andere belangen als politiek en geld helaas voor op waarheidsbevinding.
De wetenschap heeft aan status verloren en is hierdoor ook het speelterrein geworden van al die lieden die zich maar al te graag als wannabe wetenschapper willen opwerpen en zich mengen in het debat nauwelijks gehinderd door gebrek aan kennis maar er wel slim hun inkomen uit genereren. Ook de media als soort van propagandamachine speelt hier een duistere rol.
Ik voorspel (is inmiddels gebeurd nadat ik oorspronkelijke tekst in 2016 had opgeschreven) dat men voor ‘de wetenschap onder druk’ straks nog massaal de straat opgaat met spandoeken en dergelijke natuurlijk gedragen door al die nieuwe wannabe ‘wetenschappers’. Misschien moet er een telefonische hulplijn komen of moet er een rekening worden geopend voor steun aan die noodlijdende wetenschap.
En weet u dat heeft de wetenschap allemaal aan zichzelf te wijten. Men is gezwicht voor economische en politieke belangen. Ik heb het eerder gehoord bij mijn oude werkgever: “We moeten de opdrachtgever leveren wat wordt verwacht want we willen ons brood toch blijven verdienen?”
Frans Galjee
Nòg beter in België ! De linkiewinkies (Groen, Rood, Christen-Oranje en Appelblauwzeegroene Liberalen) hebben 15 jaar geleden de uitstap uit Kernenergie tegen 2025 gestemd. En dan 15 jaar NIKS gedaan. Nu komt die deadline van 2025 akelig dichtbij en hangt ook het CO2-akkoord van Parijs boven hun wijze aureolen. Wat zeggen de notabele ministers nu (zoals gebruikelijk zijn er dat 4 in BE) ? We gaan zeer snel 9 nieuwe gascentrales bouwen als overgang naar volledig hernieuwbaar (van CO2-uitstoot gesproken !). Ik hoop dat ze een contract met Helios en Aeolus afgesloten hebben voor gegarandeerde levering van de nodige GWh vanaf 2030 ! En
Die foto… berg met hekwerk om lawines te voorkomen… en wie gaat daar in de winter de sneeuw van de panelen vegen? :-|
Vroeger had ik een collega die erg goed thuis was in energie, hij gaf er zelfs colleges in. Op een wetenschappelijke instelling (dit ter geruststelling van JvdH)
Zo ongeveer rond 1980 zette hij een afstudeerder op de vraag: wat is het energetisch rendement van spouwmuur-isolatie? Daar kwam een zeer groot getal uit. De energetische terugverdientijd bedroeg maanden, de financiële, enkele jaren. Zijn conclusie: de overheid dient spouwmuurisolatie gratis beschikbaar te stellen en huiseigenaren te dwingen.
Enkele jaren later dezelfde vraag m.b.t. zonnepanelen. Conclusie: niet doen, er gaat meer energie in dan er tijdens de levensduur uit komt, althans in NL.
Ook met enkele % rendementsverbetering in 30 jaar zal die conclusie nog wel geldig zijn.
Daar komt nog eens bij… je isoleert eenmalig en het blijft kosteloos werken tot in lengte van jaren.
Mijn buurman is er van overtuigt dat hij zijn 14 panelen met 6 a 7 jaar heeft terug verdiend.
Op de vraag hoeveel kWh hij jaarlijks verbruikt kon hij geen antwoord geven.
Hij was er niet zo mee bezig en hield het niet zo bij vertelde hij.
Kijk zulke klanten hebben die zonnepaneelboeren nou graag.
De laatste 20 jaar zijn er enorme bedragen gestopt in zonnepanelen.
Zonnepanelen langs rijkswegen, op geluidswallen, op daken van scholen.
Telkens stond de krant vol van het goede nieuws over de tienduizenden euro’s die het zou opleveren.
Bij de opening, ministers, wethouders en andere mooi aangeklede bobo’s.
Daarna hoor je er niet meer van, panelen op scholen liggen vol mos en hier en daar is er zelfs water tussen de panelen gelopen.
Als je ziet hoeveel bomen er voor de panelen langs geluidswallen zijn gegroeid en hoe sommige panelen verkleurd zijn weet je bijna zeker dat deze ook niets meer doen.
Het is allemaal weggegooid belastinggeld.
Slimme mannetjes met mooie pakken van stichtingen met mooi groene namen vertellen mooie verhalen, maar ze zijn slechts geïnteresseerd in het geld van de domme burger die de panelen aanschaft.
En meneer “JvdH” heeft u ook panelen en rijdt u al elektrisch?
Eerder is ook over dit onderwerp geschreven zowel op CG als op DGRK:
http://www.groenerekenkamer.nl/5825/donkere-kant-zonnepanelen/
“Volgens specialisten zoals de Amerikaanse systeemecoloog Charles A.S. Halle mag de benutting van een energiebron slechts dan duurzaam genoemd worden als de verhouding tussen opbrengst en kosten minstens 10 bedraagt.”
Dit kan niet waar zijn, en meneer Halle moeten we dus niet serieus nemen.
Stel, er is geen energiebron te vinden die de factor 10 levert, dan kan 10 nooit de ideale factor zijn.
Ofwel, je kunt net zo goed zeggen dat 100 de ideale factor is.
Als je keuze hebt tussen energiebronnen – lees energiegrondstoffen – wordt het ideale type bepaald door 2 factoren:
– de omvang van die voorraad grondstoffen
– de benuttingsfactor
Stel bron A heeft een voorraad om eenmalig 10% van de totale behoefte te dekken en A heeft een benuttingsfactor van 8.
Stel bron B heeft een relatief onbegrensde voorraad (t.o.v. A) en B heeft een benuttingsfactor van 7.
Dan lijkt het me zeer verstandig om B duurzaam te noemen en om alle technologie in te zetten op het benutten van B.
Ik heb het elders al eens eerder gezegd, ik zeg het nog maar een keer: er is verschil tussen een thumb up en een thumb down.
Van iemand die een thumb up geeft hoeft niet verwacht te worden dat hij nieuwe, nog niet gehoorde argumenten aandraagt – hij is het er gewoon mee eens. Bekende argumenten hoeven niet herhaald te worden.
Iemand die een thumb down geeft, roept eigenlijk: wat een lulkoek, ik weet het veel beter. Maar, hij hoeft niet te zeggen wat ie beter vindt en waarom hij het beter vindt.
De thumb down zou eigenlijk alleen gegeven moeten kunnen worden, wanneer voorzien van een begeleidend comment.
PS dit alles niet om te zeggen dat ik onder de indruk ben van de hierboven zichtbare, doch anonieme thumb down (thumbs – mochten er nog meer volgen). Integendeel, ik ben er van overtuigd dat het mijn gelijk demonstreert.
Daar ben ik het wel met je eens
Dus in het vervolg mij graag alleen duimpjes naar beneden geven na inhoudelijk en goed onderbouwt commentaar
Van der Heijden, sinds jij mij hebt laten weten over CLIMATE CHANGE – THE FACTS 2017 dat “… de meeste auteurs te ranzig zijn om hun mening te delen in een wetenschappelijke publicatie” – sindsdien kan ik je niet meer serieus nemen. Je hebt jezelf volkomen gediskwalificeerd.
NB1 Deze mededeling zal zo vaak op dit blog verschijnen als jij mij in een comment rechtstreeks aanspreekt, en dat zal zolang doorgaan totdat jij deze uitspraak publiekelijk hebt teruggenomen.
NB2 Ik heb tegen iemand gezegd: houdt de dialoog gaande, er wordt zo weinig met elkaar gesproken. Dat geldt niet voor jou. Ik volg nu al een tijdje dit blog, en alles wijst er op dat proberen jou zover te krijgen dat je niet rondstrooit met jij-bakken en ad hominem fallacies trekken is aan een dood paard.
NB3 Sans rancune verder, Van der Heijden. Ik hoop voor jou dat je een heel plezierig leven leidt en wens je toe dat dat nog lang mag duren.
Oh leonardo, ik begrijp dat jij liever propaganda praatjes leest dan wetenschappelijke artikelen!
Je weet het dus gewoon beter dan de experts typisch dunning kruger!
Geeft niet hoor!
Maar hoeveel wetenschappelijke artikelen over het klimaat heeft iedere auteur van het boek eigenlijk gepubliceerd …….
Geachte heer Van der Heijden,
De duim omlaag kan ook betekenen dat de reactie zo onplezierig wordt gevonden dat duidelijk gemaakt wordt dat er geen instemming is. Ad homenems, name-calling, trol-gedrag. Allen redenen om “geen instemming” te laten zien.
Nou nou ivo
Trol gedrag! ad homs! grote woorden!
Maar onderbouwing houdt maar op.
En nu is mijn toon af en toe scherp, maar zeker mijn eerste reacties zijn altijd on topic en onderbouwd.
Dus als ik inhoudelijk reageer verwacht ik ook inhoudelijk antwoord. En nu graag even de inhoudelijke reacties van mijn kant tellen en dan vervolgens minnetjes tellen.
Veel succes!
@ Ivo
Zoals U kunt zien neemt J van der Heijden het niet zo nauw met de waarheid.
Hij beweert hier dat zijn eerste reactie altijd on topic is,maar u hoeft alleen deze topic maar te lezen om te zien dat hij liegt.
En dat natuurlijk niet voor de eerste keer.
J van der Heijdena 22 januari 2018 om 19:48 – Antwoorden
Dus in het vervolg mij graag alleen duimpjes naar beneden geven na inhoudelijk en goed onderbouwt commentaar
Afgesproken,zodra U uw eerste inhoudelijk en goed onderbouwt commentaar geeft zal ik dat doen!
Van der Heijden,heeft u ook nog iets te zeggen over het artikel,de zonnepanelen?
Energiebronnen hebben bruikbaarheidsfactoren (1) een politiek discutabel economisch rendement (2) of je kan het ook met de EROEI factor bekijken, (3) of met de negatieve factor als milieuaantasting (4) of met de dubieuze klimaatfactor CO2-uitstoot, (5) of met de factor wereldvoorraad grondstof voor energie. Blijkt dat kernenergie steeds het beste / minst slechte uit de 5 factoren analyse komt.
Scheffer,
“een politiek discutabel economisch rendement” Het zou natuurlijk niet moeten kunnen, maar dat is de aard van de politiek. Ik denk dat we moeten accepteren dat niet iedere beslissing rationeel genomen wordt / kan worden.
Milieuaantasting is iets wat de ecologen wel proberen te kwantificeren – ik doel nu op zichtbare ongenoegens die tegen een kostprijs opgeruimd kunnen worden – maar waarvan ik vrees dat we nog ver weg zijn van een kostenanalyse die calculatorisch genoemd mag worden.
De CO2 uitstoot is wat mij betreft in deze “kostencalculatie” opgenomen.
En dan zijn er de externalities – psychische ongenoegens, burenruzies en echte oorlogen, die een lange lijst van imponderabele zaken oproept, die weer een schaduw dreigt te werpen op zulke genoegens als een koelkast, een TV of een vliegvakantie.
Wat zou een liter olie uit het Midden Oosten echt moeten kosten?
En met dit in het achterhoofd begrijp ik ook dat het bepalen van de benuttingsfactor van een energiebron geen sinecure is. Toch moeten we daaruit zien te komen. Ik kom met een voorbeeld.
Vooruitgang ontstaat bij innovatieve destructie van banen. Als het louter om banen zou gaan, schaf dan de landbouwmachines af en ook de boekdrukkunst. Hoewel … spierkracht heeft geen scholing nodig .. boeken niet meer te betalen dus scholen sluiten, leraren naar huis.
Hmmm.
David,
volgens mij is dit een vorm van destructief denken.
Aan de andere kant, als we beginnen met de-structureren van die dingen die ons wel lief zijn, maar waarvan de aaibaarheidsfactor door de tand des tijds is aangetast … hm … ik zou zeggen, ga eens verder op die ingeslagen weg …
[desructief denken] zeker. Maar de historie laat zien dat het zo wel geschiedt, De overbodig geworden arbeid moet een nieuw werkterrein vinden. Interessant is in dit opzicht het boek “why nations fail (the origins of wealth and poverty) Innovatie werd om die reden (werkvernietiging) door de elite of gildes tegengehouden. Daarom bepleit ik een vangnet, juist omdat wij wel innovatie toelaten.
In de middeleeuwen werden heimachines verboden, de molens kwamen in de Zaanstreek omdat in Amsterdam de gildes ze tegenhielden en in 1600 verbood Elisabeth I de breimachine.
Trump kwam met de mededeling dat hij wilde gaan boren voor de Atlantische kusten van Amerika (USA hoop ik) en we zijn allemaal geschrokken of kwaad geworden, en in ieder geval verontrust. Ik zeker wel.
Maar laten we er nu eens een tweede gedachte aan wijden.
Is wat Verheggen wil doen minder verontrustend dan wat Trump wil?
Eén ding is zeker. Zonne-energie, windenergie, nog duurzamere bronnen, noem maar op, die gaan ook ellende met zich meebrengen. We denken wel van niet. Ze zeggen wel van niet. Maar dat is bij iedere technologische ontwikkeling zo geweest.
Minimaal: ga het maar vragen bij de bewoners van de huizen aan de dijk bij Urk, of: kom maar vragen bij mij hoeveel mijn huis nog waard is, als ze onder aan mijn heuvel wat vierkante kilometers zonnepanelen gaan dumpen.
Maar er komt natuurlijk meer.
Ik mag hopen dat ze erover nagedacht hebben wat voor andere effecten die zonnepanelen en windmolens hebben. Dat hebben ze ook niet gedaan toen de eerste spoorlijn aangelegd werd. En Ford en Den Uyl hebben ook niet gedacht aan wat een auto voor de burgerman allemaal met zich mee zou brengen; sterker, er was niemand die ze daarnaar vroeg!
Wat dat betreft zie ik geen enkel verschil tussen Verheggen en een NAM-bestuurder van zo’n 70 jaar geleden toen die het aardgas ontdekte. Ze zeggen allebei: nu hebben we een prachtige bron van energie aangeboord, wij weten wat we doen, gaat U maar rustig slapen.
Terug naar Trump.
De mensen in Florida en California zijn boos (die in Florida niet meer boos, maar nog niet iedereen is gerust op een goeie afloop, de kust is langer dan dat Mar-a-Lago breed is). En ze, en wij, ik in ieder geval, denken allemaal aan de Golf van Mexico. of aan de kust van Alaska. Zichtbare vervuiling en ontreddering.
Maar, die vervuiling kan opgeruimd worden en die ontreddering kan opgelost worden. Noch over Prince William Sound, noch over Bligh Reef lees ik heden ten dage alarmerende berichten. Wat er allemaal betaald is aan wie en door wie, weet ik niet, maar het heeft de prijs van benzine niet zodanig beïnvloed dat we geen auto meer kunnen rijden. Ook zijn andere pleziertjes die afhankelijk zijn van benzine (of andere vormen van energie) zoals de vliegvakantie niet onbetaalbaar geworden. Ik denk dat dat economisch ook klopt. Voor zover die rommel opgeruimd en opgelost moest worden kostte dat geld – en dat geld heeft gerold, alle kanten uit.
De ERoEI is moeilijk te berekenen, de benuttingsfactor is moeilijk vast te stellen, maar, hoe dan ook, de kosten van het oplossen van de problemen zoals in Alaska of de Golf van Mexico zijn daarin opgenomen.
En daar ligt de hamvraag: als nu blijkt – en ik durf er eigenlijk mijn hand wel voor in het vuur te steken dat dat zal blijken – dat genoemde olierampen en ander onheil de ERoEI of de benuttingsfactor van aardolie niet zodanig heeft aangetast dat die nog steeds positief vergelijkbaar is met die van andere bronnen, kunnen we Trump dan nog wel onbehoorlijk bestuur verwijten?
Nou ja, ik durf er mijn hand wel voor in het vuur te steken … uh … zolang tenminste niemand vraagt naar de werkelijke prijs van een liter olie afkomstig uit het Midden Oosten.
Onduidelijk verhaal. Punt 1. is dat we van energie veel weten, er is dus prima te berekenen wat al die plannen (zon en wind) kunnen opleveren. Dan slaat de schrik je om het hart. Spoorlijnen brachten meer welvaart omdat de afhankelijkheid van land afnam. Energie van licht en lucht brengt verarming: toenemende afhankelijkheid van land en natuur. 1 tractor vervangt 2000 landarbeiders, nog maar een paar eeuwen geleden werkte 70% van de mensen op het land. Begin 1900 was 40% van de Engelsen bediende. Bedenk dus naar wat voor wereld wij mogelijk teruggaan bij sterk verminderd aanbod van energie. Ik stel dat wij onze vrijheid, democratie, welvaart , onderwijssysteem… danken aan fossiele brandstoffen. Een opvolger daarvan bestaat nog niet en sterker: er wordt ook amper research naar gedaan. Wij houden ons met die molentjes totaal voor de gek.
David,
Je eerste punt (tweede heb ik niet gevonden) lijkt me wat optimistisch: als we veel van energie zouden weten, zouden we geen climate wars hebben.
Wat de spoorlijnen met afhankelijkheid van land te maken hebben begrijp ik niet – wellicht kun je verhelderen.
Ik weet niet of n tractoren n x 2000 landarbeiders de vrijheid hebben gebracht – ik denk eigenlijk dat ze slaaf zijn gebleven, en de vraag is: onder betere omstandigheden?
Of wij aan fossiele brandstoffen “onze vrijheid, democratie, welvaart , onderwijssysteem… danken” lijkt me een vraagstuk voor het dialectisch materialisme … of misschien iets voor Marcuse en zijn repressive tolerance.
Mijn stelling: vooruitgang komt telkens weer neer op verminderde afhankelijkheid van land en natuur.
[spoorlijnen, iha transportsystemen] zonder moet je dicht bij huis werken, wordt bij misoogst honger geleden.
[climate wars] energie en klimaat koppelen is hekserij.
[vrijheid] de Shell verkoopt 1 liter benzine voor 1,50 (incl. accijnzen) daarop laten we een motor draaien (rendement 25%). Als we diezelfde arbeid met de hand moeten leveren dan betekent dat 2 volle dagen hard werken. Dus voor 1,50 kan ik 2 dagen iets leukers gaan doen dan mezelf afbeulen. De Shell verkoopt in feite vrijheid.
Nog maar een paar eeuwen geleden werkte 70% van de bevolking gedwongen op het land.
Trump importeert de smog en CO2 uit China.
Trump’s Tariffs on Solar Mark Biggest Blow to Renewables Yet
@ Marleen: smog en CO2 in één adem noemen is een ernstig vergrijp
@David, waarom is dat een ernstig vergrijp?
CO2 is de bouwsteen ven het leven op aarde (samen met water) Het ziet er naar uit dat die 100ppm meer CO2 de natuur goed doet.
De bomen staan prachtig in blad, in de oerwouden bloeien meer bloemen dan ooit, droge gebieden vergroenen.
Meer is beter zulks itt smog.
Ja meer water is beter, laat even weten waar je woont dan zal ik een vrachtwagen met water laten leveren op de eerste verdieping
/sarc
En dat is ongeveer de diepgang van David die graag zijn geloof verspreid, maar zoals met alle geloof de onderbouwing ontbreekt weer eens volledig, en zijn heilige boek (zijn website) dat zijn ook sprookjes
Ach er komt ooit een moment dat de politiek tot inzicht komt dat Russiafobie gedrag geen nut heeft.
uiteraard is de gehele bevolking van West Europa wel inmiddels aan de bedelstaf verheven, er is immers geen stroom of andere energie ter beschikking en daardoor verdwijnt alle werkgelegenheid van zelf.
En Rusland plagen helpt niet omdat zij nieuwe markten hebben aangeboord te weten China, India en rest Azië.
Putin schoot enige tijd geleden tijdens een vraaggesprek in de laag omtrent DUITSLAND en haar energie politiek, Wat denken zij daar dat Merkel toveren kent.
overigs een rapport van VN ca augustus jl. schreef heel duidelijk, Het maximaal haalbare met alternatieve energie is 5% van wat de wereld nodig heeft heden.
Resultaat lekker verder dromen kapitaal vernietigen enz.
Rusland heeft afgelopen jaar ondanks 280 miljard m3 Aardgas verkoop en 240 miljard m3 binnenlands gebruik 1,5 triljard Aardgas aan zijn voorraad toegevoegd daarbij dient nog vermeld te worden dat heden 18% van het Russisch land onderzocht is dus 82% moet nog gedaan worden.
De weerlegging van Ferroni heb ik bestudeerd. Maar helaas weerlegd wordt er niet.
Een verzameling van stropoppen, foute aannames, verouderde data en negeren van eerder peer reviewed onderzoeksmateriaal. Ik denk dat deze studie nauwelijks invloed zal hebben op het aanschaffen van pv panelen.
Als de Leugen als waarheid word bestempeld en de waarheid als leugen is het gevolg dat er een paranoïde media ontstaat.
Wissenschaftler warnen: Zu reine Luft schadet der Menschheit, art.https://de.sputniknews.com/wissen/20180124319205343-wissenschaftler-warnung-reine-luft-schaden/
En dat is een echte waarheid waar NIEMAND omheen kunt.
Simpel wat is de rede dat het immens koud word op de zuidpool winter -89 gr. Celsius en heden noordelijk halfrond oymaycon Rusland al 2 weken -65-70 in de nacht en -40- -55 op de dag. omdat op deze plaatsen niet of nauwelijks lucht verontreiniging plaats vind.
resultaat van het geschreeuw dat de lucht schoner tot algeheel schoon heeft het tegenovergestelde gevolg.
U GAAT DOOD ALLEN.