Harold lloyd.

Een gastbijdrage van Bert Pijnse van der Aa.

Lang geleden bezochten we in de Grote Kerk van Amsterdam een tentoonstelling over tijdmeting.

In het begin werd de tijd gemeten met kaarsen, zandlopers, waterklokken en zonnewijzers, later met mechanische klokken en uiteindelijk met de atoomklok. Telkens waren er verbeteringen geweest als gevolg van technologische ontwikkelingen die voortkwamen uit ontdekkingen in de wetenschap. In dit artikel introduceer ik de ‘kantelklok’. Die tikt mee terug het ‘kantel-tijdperk’ in dat werd ingeluid door professor ‘Kantel’.

De ‘kantel’ beweging, staat een ‘paradigma shift‘ voor, waarbij, via een ‘(energie)-transitie’, fossiele brandstoffen worden ‘uitgefaseerd ‘, landbouw en veeteelt (weer) biologisch worden en de productie van goederen ‘circulair’ en ‘biobased’.  Woningen en gebouwen en zelfs hele steden (Utrecht ) worden ‘energie-neutraal’ in 2050 en we zullen, voor zover dat nog nodig zal zijn, alleen nog hernieuwbare energie gebruiken. Gasaansluitingen, zoals we die nu nog kennen, bestaan niet meer. Zo tenminste, kunnen wij lezen in kranten, zien en horen op ‘sociale media’, TV en radio.

De ideeën worden breed gedragen. Voor de verkiezingen hebben vrijwel alle politieke partijen het onderwerp  ‘duurzame samenleving’ prominent in hun programma’s opgenomen en de overheid stimuleert bedrijven met subsidies.

Op dit moment bezitten 2 miljard mensen een ‘smartphone’. Op elkaar gestapeld een berg van 16.000 kilometer.  “Smart” is een understatement voor het wonderdoosje waarmee ook kan worden getelefoneerd. Er kunnen foto’s en filmpjes mee worden gemaakt van hoge kwaliteit. Verder zit er een computer in, die een rekenkracht en geheugencapaciteit heeft, die de eerste mainframe-computers, die zo groot  waren als een balzaal, vele malen overtreft. Muziek van een complete bibliotheek op het geheugen wordt hifi weergegeven. Met een GPS-ontvanger kan op elke plek van de aarde de positie worden getoond op een internet browser. De werking van de satellieten is gebaseerd op de atoomklok, die de tijd meet in nanoseconden (miljardste deel van een seconde).

De kantelklok van professor ‘Kantel’ loopt niet meer vooruit, maar achteruit: terug naar een ‘fossiel arme’ en weer ‘biobased’ wereld.

Wellicht, bij nader inzien misschien toch niet zo’n fijn idee. Vooral niet voor de meisjes en jongens van nu, die opstaan met de smartphone en ermee naar bed gaan. En niet alleen zij: 2 miljard wereldburgers hangen 24 /7 aan het energie-infuus.

Gaandeweg tikt de kantelklok ons welvarende digitale leventje weg, dat verantwoordelijk was geweest voor een explosieve stijging van het energieverbruik vanaf de jaren 50: de vraag naar elektrische energie is 16 keer groter dan in 1950. De volgende fase in het digitale tijdperk, het ‘internet of things’ (Big Data), dat de vraag naar elektrische energie, nóg sneller dan ooit, zou hebben opgestuwd, kon gelukkig net op tijd een halt worden toegeroepen door de kantelbeweging.

Onverstoorbaar marcheert de beweging voort o.l.v ‘professor Kantel’.  Al terugtikkend komt de klok, via de laserdiode, de CD, het cassettebandje en de LP , langzaam maar zeker weer terug in het analoge tijdperk, toen we nog katoenen, linnen en wollen kleding droegen.

Toen was de economie nog geheel ‘biobased’; was de productie van goederen nog  hoofdzakelijk écht circulair en veroorzaakte daardoor ook weinig afval. Synthetische stoffen bestonden nog niet.  Hout was een belangrijke bron voor de productie van de basis–grondstof cellulose, waaruit weer stoffen werden gewonnen voor de productie van een heel scala aan materialen. Bioplastics bijvoorbeeld! Polyethyleen en PVC, waren nog niet uitgevonden, maar dat zou niet lang meer duren sinds de kennis van chemie snel was toegenomen. Daardoor ontstond de mogelijkheid om goedkoop en in  grote hoeveelheden kunststoffen te produceren die het leven van mensen totaal zou veranderen  (bakeliet, Terlenka).

Bert Pijnse van der Aa.

Gelukkig werd daarmee de uitputting van natuurlijke grondstoffen een halt toegeroepen, maar volgens de ‘kantel- theorie’, waarbij ‘onze’ ‘fossiel-arme’ en ‘biobased‘ economie zal worden vormgegeven, gaan die juist weer volop worden ingezet.

Bron hier.