Een gastbijdrage van Gerard d’Olivat (vanuit Frankrijk).

Vanmorgen vroeg naar de bakker geweest, want als je gaat demonstreren moet je natuurlijk wel goed gevoed zijn. De gesprekken gaan maar een kant op, die de opstand van de ‘gele hesjes’ direct in het grotere historisch kader plaatsen.
Fransen zijn een trots volk met een hang naar hun eigen heldengeschiedenis.

In omgekeerde volgorde: mei 1968, de Parijse Commune van 1871, de revolutie van 1848 en natuurlijk de grote revolutie van 1789.

Nou het is een begin om je plek te veroveren op het wereldtoneel als ‘geel hesje’, maar zelfs na vijftien dagen acties in het hele land zal dat nog een hele kluif worden, is zo mijn inschatting.

Terwijl ik op mijn beurt stond te wachten, raakte ik in gesprek met een van mijn dorpsgenoten en probeerde hem nog even het verschil met Nederland en de ‘blokkeer-Friezen’ uit te leggen, maar ik zag al snel het belachelijke van mijn pogingen in.

Want vergis u niet, waar iedereen in Nederland inclusief de rechterlijke macht te hoop loopt tegen één blokkade van een bus van wellicht een halfuur op een snelweg ergens tussen Drachten en Dokkum, zijn er hier de afgelopen weken al honderden blokkades geweest. Winkels, rotondes, opritten, snelwegen, benzinestations, raffinaderijen, afijn te veel om op te noemen.

Dag in dag uit met landelijk tienduizenden betogers. Alle rotondes van onze stad worden dag en nacht bemand en op willekeurige momenten sluiten ze de aan- en afvoerwegen naar de stad af. Nu al vijftien dagen lang.

Van de week een tijdlang samen met hen op een van de rotondes gebivakkeerd en geflyerd, want participatie, zeker als je het met de ‘doelstellingen’ eens bent, verhoogt je eigen inzicht snel en je traint je in het ‘gele hesjes taalgebruik’. Je houdt wat automobilisten aan, praat met ze, legt uit waarom ze naar de ‘demo’ moeten komen op zaterdag en vraagt of ze een rondje claxonnerend over de rotonde willen rijden.

‘s Avonds gaan de vuren aan en de nachtploeg blijft de hele nacht en slaapt om beurten in de tentjes.

Al die blokkades laten hun sporen na en de schappen, ook in onze supermarkt, beginnen verdacht veel lege plekken te vertonen en een aantal benzinestations heeft of niets, of geen diesel meer.

En dan ga je meer inkopen dan je nodig hebt of voltanken en dat vergroot het probleem juist weer, dat is het probleem met hamsteren.

En in tegenstelling tot wat u misschien zou verwachten met al die koop belemmeringen zo vlak voor de kerst, nemen de solidariteitspoles alleen maar toe. Inmiddels steunt meer dan 75% van de bevolking de acties en eisen van de gele hesjes. Zelfs in Macrons eigen partij, de LREM (de republiek op pad) steunt 52% de acties.

De opstand gaat natuurlijk allang niet meer om de ‘accijnsverhogingen’ alleen. De hele ‘populistische agenda’ van links, Melenchon tot rechts, Le Pen, samen goed voor ruim 40% van het electoraat is als een kaartspel door elkaar geschud en de kaarten zijn allemaal op tafel gelegd.

Het is een palet van eisen van peuteropvang, minimumloon tot pensioenen. En zo loopt iedereen eigenlijk een beetje met zijn eigen gele hesje aan te demonstreren.

Maar er staan ook een paar punten in specifiek over kernenergie en transitie waarvan ik benieuwd ben wat uw mening daarover is.

Kerncentrale Tricastin.

In de steeds groter wordende demonstratie die in optocht naar de prefectuur vertrekt loop je graag bij bekenden en ik loop samen op met Gilbert Roche, die zijn levenlang technisch onderhoudsmonteur is geweest in de kerncentrale van Tricastin met een opgesteld vermogen van 3600Mw. De grootste van Frankrijk en hier niet zover vandaan.

Zijn gele hesje gaat over de sluiting en terugdraaien op termijn van ongeveer een derde van alle kerncentrales.
Het aandeel moet worden afgebouwd in de plannen van Macron van 75% naar 50%. En dat zal enorme gevolgen hebben voor één van de grootste bedrijfstakken.

Er werken hier in de kern-industrie met de toeleveringsbedrijven zo’n 230.000 werknemers. Een technologisch hoog ontwikkelde industrie die de hele ‘atoomketen’ omvat van aanbesteding, bouw, exploitatie, afbouw, opwerking en opslag. Allemaal ooit in gang gezet door de Gaulle, die mede door de eerste ‘oliecrisis’ zijn land energie onafhankelijker wilde maken.

Een keuze voor een stabiele energie leverantie die feitelijk zonder al te veel problemen en onder staatstoezicht van de EDF als nutsbedrijf het hele land nu zo’n halve eeuw van elektriciteit voorziet tegen een stabiele afgesproken prijs, waar de ‘marktschommelingen’ zoveel mogelijk opgevangen worden.

En daar zit hem nu bij Macron en zijn beleid de pijn.

Dat moet veranderen onder druk van de, zoals mijn kernenergie specialist Gilbert Roch dat noemt, het ‘technocratische liberalisme’, dat in de EU vanuit Brussel ook aan Frankrijk wordt opgelegd.

Macron en zijn LREM zijn van begin af aan een trouwe uitvoerder van die EU-gedachte geweest.

De nutsbedrijven moeten geliberaliseerd worden en dat geldt ook voor de EDF, die nog steeds voor 83% in handen van de Franse staat is.

Dat aandeel moet afgebouwd worden naar 70% en daar moeten dus particulier kapitaal voor aangetrokken worden. De vastgestelde stroomprijs moet gaan mee fluctueren met de markt. En die markt, zo zegt Gilbert, wordt vooral bepaald door de investerdeerders in disruptieve en gesubsidieerde stroom van de windturbines en zonnecellen.

En straks, wie weet Chinese investeerders, die steeds meer Frans staatsbezit opkopen, vooral vliegvelden en nu al met de EDF samenwerken in Hinkley in het VK.

Die vastgestelde stroomprijs moet in 2023 afgebouwd zijn en overgelaten aan de markt. Een groot probleem in een land waar deze winter ongeveer 6 miljoen gezinnen, ongeveer 15 miljoen mensen, een energiecheque zullen krijgen van de overheid omdat ze anders hun stroomrekening niet kunnen betalen.

Soms onderbreekt hij zijn gesprek even om mee te scanderen met de inmiddels tot ruim 3000 m/v aangegroeide groep die het grote plein voor de prefectuur (provinciehuis) heeft bereikt.

Alles moet in Franse handen blijven en zeker de essentiële nutsbedrijven, vat hij zijn verhaal nog even samen. CO2- neutraal dat is toch wat iedereen wil. Hij heeft een punt, zeker waar het dat laatste betreft. En zelfs of juist, als je, zoals een van de andere gele hesjes eisen luidt, de Franse auto-industrie moet ombouwen gebaseerd op ‘waterstof’, zullen kerncentrales een onmisbare voorwaarden zijn.

En bovendien, geldt het oude argument van de Gaulle dan niet meer, dat het verstandig is om een zekere mate van energieonafhankelijkheid te hebben om niet volledig mee te hoeven deinen op de grillen van de markt en leveranciers van ‘buiten’?

Nu al, zegt Gilbert om de draad weer op te pakken, merk je dat we gekwalificeerde mensen te kort hebben om het centrale park goed draaiende te houden, zeker met de nieuwe generatie centrales die er aan staan te komen. En des te kleiner je die sector maakt des te kwetsbaarder. Hij heeft gelijk wie ziet hoeveel hoogopgeleiden er nodig zijn om bouw, afbouw en opslag in goed banen te leiden begrijpt dat je een enorm omvangrijke bedrijfstak nodig hebt.

Het probleem dat hij eigenlijk aangeeft, is in hoeverre de geliberaliseerde energiemarkt wel in staat zal zijn om in voldoende mate kernenergie van de grond te krijgen. Wie naar de kernenergiemarkt kijkt van dit moment ziet dat die voor een groot deel in handen is (en is geweest) van min of meer staatsgeleide economieën van Frankrijk tot Rusland en China.

Een toch wat controversiële gedachte in ons door aandeelhouders en vrijmarkt bepaalde economieën lijkt me. Maar wie er even over na denkt zal het met me eens zijn. Kernenergie, hedgefondsen en shareholders gaan niet samen.

Daar zijn de investeringskosten te hoog voor, de looptijden te lang en andere risico’s te groot. Daar brandt geen aandeelhouder of pensioenfonds zijn vingers aan. Die investeren liever in kortlopende windparken en andere energiedisposables, die na een beperkte subsidie looptijd weer op de schroothoop terecht komen.

Maar ja dan maar ‘renationalisatie’ van de energiemarkt in de landen van de EU? Nou dat kan nog wel eens een lastige horde worden.

Hier, bij mijn demonstratie bij de prefectuur is dat in ieder geval wel de eis! Eens kijken of Macron daar oren naar heeft.

Inmiddels is iedereen wel uit gescandeerd en gediscussieerd, zelfs de ‘toekomstige’ president van de Republique Wauquiez (de Dijkhof van Frankrijk zullen we maar zeggen) heeft zich als oud prefect van de Haute Loire onder het gepeupel gemengd. Daarna gaat hij in overleg met een afvaardiging van de gele hesjes. Als dat dan ook afgelopen is, ja wat dan? Dan wordt zelfs demonstreren saai en komen er andere krachten los in de menigte. ‘Tijd om naar huis te gaan’ zeg ik tegen Gilbert.

Hij is het met me eens. Hij kijkt rond schudt zijn hoofd en zegt ik ruik de geur van 1968, daar moet je jong voor zijn. We gaan naar huis en volgen de live streams en het nieuws. We hebben gelijk gehad, ’s avonds gaat een vleugel van de prefectuur in vlammen op en schiet de oproerpolitie met traangas op alles wat beweegt.

Zo doen ze dat hier in Frankrijk eens kijken wat Macron morgen te zeggen heeft als hij terug is van het overleg met de ‘machtigen der aarde’.

Misschien dat we toch als ‘gele hesjes’ de geschiedenisboekjes gaan halen met ergens in een voetnoot de brand in onze prefectuur.

Voor de reactie van de Franse president zie hier.

 

Gerelateerd: