Een gastbijdrage van Gerard d’Olivat (vanuit Frankrijk, Auvergne).

U heeft een monster gecreëerd!, riep een wanhopige minister van Binnenlandse zaken Castaner tegen een afvaardiging van de ‘gele hesjes’. Wanhopig zijn Macron, Philippe Edouard en zijn ministersploeg en zeker is ook dat zij mede schuldig zijn aan het ontstaan van wat je na drie weken toch  echt wel als een ‘volksopstand’ kan betitelen.

De chaos kon dan ook niet groter zijn deze week, zelfs bij mij hier in die provincie stad Le Puy-en-Velay ergens ‘ver weg in Europa’. Zaterdagavond ging hier na een dag van demonstraties en felle protesten een gedeelte van het provinciehuis in vlammen op.

Eigenlijk tot verbijstering van iedereen uit de stad en gedurende de zondag en maandag leek iedereen ‘aangeslagen’, omdat niemand dat voor mogelijk had gehouden. Maar niet voor lang want, op dinsdag ging iedereen weer door met waar ze gebleven waren. Blokkeren van wegen en opritten, winkels en brandstofdepots. Vooral de winkelketens die bevoorraad werden van uit het zuiden, Nîmes en Montpellier konden feitelijk hun winkels wel sluiten, alle schappen waren vrijwel leeg. In mijn eigen supermarkt, waar de aanvoer uit het Oosten kwam en die bevoorraad werden door onze lokale slachterijen en groenteveilingen was er eigenlijk weinig aan de hand.

Op diezelfde dinsdagmiddag kwam Emmanuel Macron in een van de zeldzame momenten waarop hij het Elysée deze week verliet zelf poolshoogte nemen in Le Puy, in een bliksem bezoek van twee uur. De Provincie!, ‘La France profonde’ (het achterlijke achterland). Het moet een hele ervaring voor hem geweest zijn.

En hoe geheimzinnig ook, de sociale media zijn als speurhonden die overal achter komen. Bij zijn vertrek werd bij uitgejouwd en toegeschreeuwd dat hij oog moest hebben voor zijn volk daar ver weg in de Auvergne! Op straat uitgefloten door mijn generatiegenoten, die terug verlangden naar de tijd van de Gaulle. De Generaal, de laatste president die in hun herinnering oog had gehad voor het volk. En zo is het, in tijden van chaos verlang je naar een strenge vader.

Hoe kan het zo verkeren? Nog geen twee jaar geleden ‘binnengehaald’ om de paleizen en heilige huisjes van de machtselite van generaties van presidenten van de Republiek, voor eens en vooral te slechten. En nu anderhalf jaar later als een dief in de nacht zo uitgejouwd bij een half afgebrand provinciehuis als ‘de zonnekoning’ en ‘Jupiter’?

Ik had bijna met hem te doen, met ‘Manu’, die wel even met zijn ‘nieuw liberale populistische beweging’, ‘La Republique en Marche’, op massabijeenkomsten zijn aanhangers toesprak en hen op riep om met hem ‘op te marcheren’ om de machtselite in Parijs te verdrijven.

Een jaar later was het zover, triomfantelijk en tegelijkertijd eenzaam in zijn grootsheid als Griekse God betrad hij met een nooit vertoond theater het Elysée. Het bezorgde hem direct de bijnaam ‘Jupiter’.

Een slecht en veelzeggend omen, maar het deerde hem niet. Hij had beter moeten weten als kenner van de Griekse tragediën. Hij zag zichzelf geroepen om Frankrijk het centrum te maken van het ‘nieuwe liberale besturen’, het ‘redelijke Europa’ onder EU vlag in een samenwerkingsas met het Duitsland van Merkel en vooral als fanatiek bestrijder van alles wat naar ‘populisme’ ruikt.

Frankrijk moest binnen de kortste keren omgetoverd worden tot een moderne liberale maatschappij. Vakbonden, arbeidsrecht, ambtelijke logge bestuursstructuren, het ancien regime met zijn traditionele partijen, alles moest in één keer op de schop, zonder tegenspraak en zonder overleg.

Overal in Europa, Afrika en de rest van de wereld werd hij binnengehaald als de dynamische jeune premier, the new kid on the block, die de kussens eens even flink zou opschudden. Overal deelde hij waarschuwingen uit aan het adres van de oprukkende populisten en hun leiders, of het nou Trump, Orban of zijn Italiaanse ambtgenoot Salvini betrof.

En er moest nog meer hooi op zijn vork. Nog geen jaar geleden toen Trump de klimaatakkoorden van Parijs naast zich neerlegde en zich grotendeels terugtrok uit ‘het klimaatoverleg’ sprong Macron in dat klimaatgat. Hij riep alle ‘klimaatridders en onderzoekers’ op om zich in Parijs te vestigen om vandaar uit de ‘transitie naar duurzaamheid’ van een nieuw elan te voorzien en zo de wereld te redden en de geschiedenis in te gaan.

De ‘wereld redden’ in een gemeenschappelijk Europa vanuit Brussel en in groots globaal opgezette conferenties in Marakesh en Katowice lijkt nog steeds het ultieme doel te zijn van het ‘redelijke midden’ en het ‘liberaal populisme’, dat nu sinds de val van de Berlijnse muur de droom van Fukuyama probeert te verwezenlijken.

Hardleers als ze zijn, zijn ze vast overtuigd van de steeds onbegrijpelijker mantra’s van ‘hun boodschap’ op welk maatschappelijk terrein dan ook.

Macron heeft het nu misschien begrepen, vlak na zijn laatste uithalen naar het gevaar van het populisme bij zijn toespraken ter gelegenheid van wapenstilstand van de Grote Oorlog.

Precies een week later verschenen de eerste gele hesjes op straat, zomaar ergens uit het niets. De ecologische transitie en de daaraan gekoppelde (belasting)maatregelen blijken nu vlak voor de kerst een brug te ver te zijn. Het volk met de ’oude dieseltjes’. om het zo maar samen te vatten, komt in opstand!

Op de terugweg van Le Puy naar het lokale vliegveld zal hij ongetwijfeld langs de tijdelijk schoon geveegde blokkades van ‘zijn gele volk’ zijn gereden.

De dag erop worden de een na de andere eisen ingewilligd, nou ja ingewilligd? De ‘ecologische transitiebelastingmaatregelen’ worden door zijn premier eerst tijdelijk ingetrokken en later bevroren voor tenminste zes maanden.

Macron heeft het inmiddels begrepen, dat is niet genoeg. Hij desavoueerde Eduard Philippe, zijn premier, en trekt tot onbepaalde tijd alle extra ecobelasting maatregelen in. Het schijnt dat ze het beiden over vrijwel niets meer eens zijn en dat een ‘kabinetswijziging’ aanstaande is. Maar ja in tijden van oproer en onrust zijn er zoveel geruchten.

Toch is daarmee op de een of andere manier de angel tijdelijk uit het conflict gehaald. De gele hesjes zijn het, trouwens net zoals dat bij iedere volksopstand gaat, helemaal niet met elkaar eens. Er zijn verschillende fracties en wie wie vertegenwoordigt wordt steeds onduidelijker.

Wie moet hun woordvoerder zijn en van wie zijn zij dan wel de spreekbuis? Jacline Mouraud van het eerste uur, is inmiddels bedreigd en staat er op de achtergrond wat bedremmeld bij als bij Christophe Chalencon de pers te woord staat bij het laatste overleg tussen de regering en de gele hesjes.

Christophe Chalencon, de Front National populist en ‘islamofoob’ uit de Vaucluse is hier zijn bijnaam. Niet echt iemand waar ik persoonlijk veel vertrouwen in heb.

De boeren- en vrachtwagenprotesten, hun aangekondigde blokkades en stakingen voor maandag zijn inmiddels opgeschort. Hun (vakbonds)leiders wilden niet met de protesten van de gele hesjes samenvallen en eerst overleggen over hun eigen eisen met de regering. En ze hebben gelijk, want bij andere conflicten dan de ‘ecobelastingen’ gelden andere wetten, regels en organisaties.

Bovendien, de oproer van de gele hesjes moet dit weekend beteugeld worden, heb ik begrepen van Castaner en Edouard Philippe. En ook daar gelden andere wetten.

Negentigduizend man oproerpolitie zijn vandaag opgeroepen en pantservoertuigen bewaken vitale punten. De politiebrigades van vorige week hebben gemiddeld meer dan duizend traangasgranaten afgeschoten. Honderden mensen zijn uit voorzorg gearresteerd. Afijn de noodtoestand is weliswaar niet uitgeroepen, maar wel een feit.

Zou u nog de straat op gaan om terecht te komen tussen de gestaalde oproerkaders en de pantservoertuigen van de CRS? Ik niet en zo wordt de orde waarschijnlijk tijdelijk hersteld.

Iedereen zal even opgelucht ademhalen, de kerstboodschappen moeten worden gedaan, de winkels open en eindelijk na weken van stilte zal Emanuel Macron ‘zijn volk’ toespreken. Ergens deze week … niemand weet wat hij zal zeggen, dat heb je nu een keer met ‘Jupiters’.

Maar er is ook een ander scenario mogelijk. Vanavond is overal en ook hier in Le Puy alles weer op scherp gezet. Van Bordeaux tot Parijs, van Grenoble tot Marseille is er opnieuw enorm veel geweld en extreme vernielingen. Wie zal het zeggen wat er volgende week gebeurt. Een ding gaat er gewoon door.

Toen ik vanmiddag bij de dorpsbron, waar Pierette de boerin van de boerderij tegenover me, in het ijskoude water haar laarzen stond schoon te boenen, vroeg ik aan haar, hoe zij dacht het allemaal zou aflopen. Ze haalde haar schouders op. Ze wist ook niet hoe dit gaat aflopen.

Ze zei ‘je hebt handschoenen aan’. Tja ik vind het koud zo twee graden boven nul. Zij niet, ze is geharder dan ik.

‘In januari gaat de prijs van de elektra met tien procent omhoog’, zei ze. Ik wist het al, ik had het gelezen.

Dat zijn geen ecotransitieopcenten, maar reguliere kostprijsverhogingen van de EDF en Enedis. ‘Energie is al duur genoeg’, zei ze. En zo is het!

Gerelateerd: