Een gastbijdrage van Kees de Groot.

We horen en lezen veel over de noodzaak van een energietransitie. Daarmee bedoelt men het afschaffen van alle fossiele bronnen en de overschakeling op zon, wind en wellicht biomassa voor al onze energiebehoeften.

Die overschakeling zou nodig zijn om drie redenen.

  1. Fossiele energievoorraden zijn binnen korte tijd uitgeput
  2. Fossiele energie veroorzaakt versnelde opwarming van de aarde
  3. Fossiele energie komt voornamelijk van z.g. schurkenstaten (men doelt dan op Arabische staten en Rusland).

Laten we eens nagaan of die redenen valide zijn.

1. Sinds de ontdekking begin 21ste eeuw van de mogelijkheid om olie en gas te winnen uit olie- en gasschalie is het duidelijk geworden dat er nog voor meer dan een eeuw (en wellicht nog veel langer) voldoende voorraad olie en gas is. (Reden nummer 1 vervalt.)

Een groot deel van die nieuwe voorraden bevinden zich buiten de klassieke schurkenstaten, dus in bij voorbeeld Noord-Amerika. In de USA is zoveel gevonden dat dit land van importeur exporteur is geworden. (Reden nummer 3 vervalt.)

2. Een bestudering van de koolstofcyclus van de aarde (zie figuur 1) laat zien dat de bijdrage van het gebruik van fossiele brandstoffen aan de CO2 uitstoot op aarde minder dan 5% bedraagt. Stoppen met gebruik zou door moedertje aarde nauwelijks worden opgemerkt, want de uitstoot blijft dan nog op meer dan 95% van het huidige niveau. Dus dat betekent dat zelfs al zou CO2 tot temperatuurverhoging van de atmosfeer leiden, onze bijdrage daaraan onbeduidend is, en dat geldt dus ook voor de huidige temperatuurverhoging in de atmosfeer: die komt niet wezenlijk door onze bijdrage aan de CO2 uitstoot. (Reden 2 vervalt.)

Uit geologisch onderzoek blijkt overigens, dat over miljoenen jaren er wel een verband tussen temperatuur en CO2 gehalte van de atmosfeer was, maar dat de temperatuurverandering aan de CO2 verandering voorafgaat.

Hoe moet het dan verder?

Ik durf het bijna niet op te schrijven: de noodzaak voor het snel afzweren van fossiel is er niet. Natuurlijk moeten we rekening houden met het feit dat de voorraden eindig zijn en daarom onderzoek en ontwikkeling stimuleren aan potentiële opvolgers zoals kernenergie, zon, wind en biomassa. Geen van deze alternatieven mag naar mijn inzicht echter grootschalig worden toegepast voordat ze op prijs concurreren of voordat de fossiele voorraden op zijn.

De feiten geven mij tot op heden gelijk, zoals te zien is in figuur 2. Die laat zien dat het gebruik van fossiele brandstof met tenminste 40% is toegenomen sinds de vrees voor opwarming door hun gebruik een rol begon te spelen. Het zijn natuurlijk vooral China en India die bezig zijn aan een inhaalslag om hun bevolking van goedkope en betrouwbare energie te voorzien. De opwarming is overigens zeker niet versneld in de laatste zeg dertig jaar, verdere aanwijzing voor het ontbreken van een direct verband met de antropogene CO2 uitstoot.

Een aantal zaken blijven belangrijk:

  1. Blijf streven naar het zuiniger gebruik van fossiel. Dat verlengt de tijd die we hebben voor de toekomstige transitie en verlaagt de kosten
  2. Blijf streven naar schoner verbranding van fossiele brandstoffen. Met name het elimineren van kleine stofdeeltjes is noodzaak voor bescherming van de mensheid in dichtbevolkte gebieden. Zoals medici weten, is het stoken van hout in open vuren of in hutjes voor koken en verwarming uiterst schadelijk en een belangrijke reden voor korte levensduur van mensen in gebieden waar alleen hout als energiebron beschikbaar is.

Uitstoot van kolencentrales moet alleen uit CO2 en waterdamp bestaan. De rest moet worden verwijderd uit die gassen.

  1. Blijf onderzoek naar schone en betaalbare vervangers van fossiel stimuleren. Twee onderwerpen zijn daarbij van groot belang: kernenergie en op prijs concurrerende opslagmethodes voor elektriciteit geproduceerd door zon en wind.

 

Figuur 1. De koolstof cyclus zoals samengevat door NASA. Duidelijk is dat de menselijke emissies onbetekenend klein zijn vergeleken bij die van de biosfeer.

Figuur 2. De ontwikkeling van het wereldwijd fossiel brandstofgebruik sinds het begin van de angst voor CO2. We kunnen bijvoorbeeld als we elke twee dagen drie kerncentrales van 1000Mw bouwen in 2050 van de fossiele CO2 uitstoot af zijn. Dat kan ook door elke dag 1500 windturbines van 2MW te installeren, enz.