De beproefde paniekgrafiek : de Hockeystick! covid-19 epidemic

Een bijdrage van Dolf van Wijk.

In zijn persconferentie op 28 april sprak premier Rutte over de ‘hockeystick’. Dat is een grafiek die exponentiële groei weergeeft. De horizontale lijn neemt eerst geleidelijk toe en schiet dan onverwacht snel omhoog. Een ideale angstzaaier. De Club van Rome, de klimaatalarmisten en nu de WHO baseerden hun voorspellingen daarop. In geen van deze drie gevallen klopte de voorspelling.

Exponentiële groei

Van nature is ‘groei’ voor ons meestal lineaire groei, een geleidelijke toename. Leg elke dag een erwt op een schaakbordvakje en het is na 64 dagen vol. Bij exponentiële groei spreek je van verdubbelingstijd. Op de eerste dag leg je één erwt, op dag twee twee, dan vier, acht, enzovoort. Nu ligt het bord al na zeven dagen vol. Als je hier 64 dagen mee doorgaat heb je 100.000.000.000.000.000 schaakborden vol. Exponentiële groei is dus fundamenteel anders en voor velen moeilijk voor te stellen. Daarom is het angstwekkend.

De beproefde paniekgrafiek : de Hockeystick! covid-19 epidemic

Simon Rozendaal@Simon_Rozendaal
De beproefde paniekgrafiek : de Hockeystick! covid-19 epidemic
Maar het is alleen maar theorie. In de echte wereld is exponentiële groei zeldzaam of kortdurend. Nobelprijswinnaar Prof Michael Levitt van de gerenommeerde Stanford University zegt bijvoorbeeld dat de Covid19-epidemie nooit echt exponentieel was.

Eerste ‘hockeystick’: Club van Rome

In het boek Limits to Growth (1972) werden toekomstvoorspellingen op basis van computermodellen gedaan. Die schokten de wereld. Als de bevolking zo zou doorgroeien, dan zouden we binnen een halve eeuw te maken krijgen met voedsel- en grondstoffentekorten en het einde van de olievoorraden. Vrijwel niets ervan kwam uit. Zo beschreef Lomborg in zijn Limits to Panic (2013): “We often hear how the world as we know it will end, usually through ecological collapse”. Tijdens de oliecrisis van 1973 kwam premier Joop den Uyl met een serieus gezicht op televisie om te verklaren dat “de wereld nooit meer dezelfde zou worden”. Komt het bekend voor?

Menselijke inventiviteit

De wiskundige modellen waren gebaseerd op eenvoudige exponentiële functies. Een belangrijke ontbrekende factor in de modellen is echter menselijke inventiviteit en aanpassing. Populatiegroei neemt af bij toenemende welvaart. Een grondstof die schaars wordt, wordt duurder. Dan gaat het meer lonen naar alternatieven te zoeken. Peak-oil hebben we nog altijd niet bereikt.

De huidige technologie kan moeilijk bereikbare olie opsporen en winnen tegen lagere kosten. We hebben inmiddels schalie-olie ontdekt (de VS is er zelfvoorzienend door geworden) en kunnen diep en horizontaal boren. Het is meer dan ironisch dat je op dit moment betaald wordt als je overvloedige olie op kunt slaan.

Tweede hockeystick: Global Warming

De klassieke hockeystick-grafiek komt uit de computer van Michael Mann. Hij produceerde een grafiek van de temperatuur in relatie tot de CO2-concentratie in de atmosfeer. De Amerikaanse oud-vicepresident en milieugoeroe Al Gore, die in 2009 voorspelde dat de Noordpool in vijf tot zeven jaar ijsvrij zou zijn, bracht in 2006 de film Inconvenient Truth uit. Met deze docu-film trachtte hij iedereen bang te maken voor klimaatverandering, getuige de aanbeveling: “by far the most terrifying movie you will ever see”. De hockeystick-grafiek speelde hierin een belangrijke rol.

Qua presentatie is het een meesterwerk dat velen ervan overtuigde dat het fout gaat met het klimaat door ‘onze’ CO2. Maar wetenschappelijk klopte er weinig van. In het Verenigd Koninkrijk wilde men de film op scholen gebruiken als lesstof. Dit werd aangeklaagd en de rechter oordeelde dat tenminste negen beweringen in de film niet feitelijk onderbouwd konden worden. Uiteindelijk bleek de film 35 wetenschappelijke onwaarheden te bevatten, ongeveer één fout per drie minuten.

Frauduleus

De hockeystick uit Michael Mann’s model werd snel ontmaskerd als frauduleus. Het reële temperatuurverloop laat afwisselende perioden van hogere en lagere temperatuur zien, zoals de middeleeuwse warme periode (950-1250) en de kleine ijstijd (1300-1850). De temperatuurstijging tot 1998 lijkt daarmee een onderdeel van natuurlijke variatie. Een lange periode van gelijkmatige temperatuur en een plotse ‘exponentiële’ stijging ziet er veel angstaanjagender uit. Dat werd uit de computer getoverd om het angst-verhaal te onderbouwen. Uit de Climategate-emails bleek dat onderzoekers Mann, Jones en anderen met opzet de variatie lieten verdwijnen: “hide the decline”.

Onderzoekers McKitrick en Ross vroegen de basisgegevens van Mann’s model op om de resultaten na te rekenen. Een normale wetenschappelijke procedure. Nu, twintig jaar later, zijn die gegevens nog altijd niet vrijgegeven. Ross en McKitrick konden de gegevens echter met een omweg reconstrueren en vonden dat het model zodanig geprogrammeerd was dat er altijd een hockey-stick uit kwam.

Derde hockeystick: Rutte over de corona-crisis

Nu zet Rutte de hockeystick in om de corona-angst erin te houden. Onnodig en overdreven, zoals inmiddels duidelijk wordt met vele voorbeelden. De WHO beveelt nu zelfs het Zweedse model (milde maatregelen in plaats van lockdown) aan. Een complete ommezwaai vergeleken met hun opsluitbeleid van een paar weken terug.

De beproefde paniekgrafiek : de Hockeystick! covid-19 epidemic

Freddie Sayers@freddiesayers

Fascinating alternative perspective from Nobel prize-winning Stanford Prof Michael Levitt. He believes the Covid-19 epidemic was never truly exponential, and that outbreaks naturally start slowing down regardless of govt interventions:https://unherd.com/thepost/nobel-prize-winning-scientist-the-covid-19-epidemic-was-never-exponential/ 

De beproefde paniekgrafiek : de Hockeystick! covid-19 epidemic

Nobel prize-winning scientist: the Covid-19 epidemic was never exponential

As he is careful to point out, Professor Michael Levitt is not an epidemiologist. He’s Professor of Structural Biology at the Stanford School of Medicine, and winner of the 2013 Nobel Prize for…

unherd.com

Wat leren we hiervan?

Er zijn twee dingen die opvallen uit bovenstaande voorbeelden, waarvan we kunnen leren.

1. Rampspoedvoorspellingen die niet gebeuren komen vaak uit modellen. Men houdt de inhoud van die modellen het liefst geheim, zoals bij dat van Mann. De sterk overdreven rampvoorspellingen van het RIVM kwamen eveneens uit een model, het ‘R0’-model. Ook dat is niet vrijgegeven, waardoor anderen er niet kritisch naar kunnen kijken en betere alternatieven voorstellen.

De beproefde paniekgrafiek : de Hockeystick! covid-19 epidemic

Dolf van Wijk.

2. De VN is steeds de initiator van deze wereldwijde schokgolven. De Club van Rome was een voorloper van de VN-conferentie in 1992 in Rio en de wereldwijde VN Sustainable Development Goals. Het klimaatpanel van de VN (IPCC) gebruikte de hockeystick in zijn eerste rapporten over klimaatverandering en Rutte laat zich adviseren door het RIVM, dat nauw opvolgt wat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) van de VN aanbeveelt.

We moeten dus erg op onze hoede zijn voor bangmakerij gebaseerd op de ‘modellenwijsheid’ van VN-adviezen én bij het gebruik van de hockeystick-truc. Angst is een foute basis voor ingrijpende en complexe beslissingen.

De vierde hockeystick-toepassing wordt al weer ingeleid. Pers en overheden spreken over een mogelijke tweede coronapiek en opleving later dit jaar. Die verwachting is wederom gebaseerd op een model dat uitgaat van een nieuwe exponentiële groei. Trap er niet in.

Deze bijdrage werd eerder geplaatst op OpinieZ hier.