Angst voor de grillen van Moeder Aarde als oorzaak.

Foto: Shutterstock.

Een gastbijdrage van Ines van Bokhoven.

Er wordt ons ingepeperd dat we voor elke hete dag, overstroming of zware storm bang moeten zijn, want het zouden bewijzen zijn voor de zelf veroorzaakte noodlottige klimaatverandering. Maar wat is nou eigenlijk een normaal, gezond klimaat? Extreme weersomstandigheden zijn immers van alle tijden. We worden door politici en klimaatfanatici bang gemaakt voor de grillen van Moeder Aarde. Dat is het werkelijke probleem, stelt Ines van Bokhoven.

Aangezien onze boeren kapot moeten en hun vee uitgeroeid, omdat we blijkbaar allemaal heel erg doodgaan als we dat niet doen – of onze natuur gaat dood, of onze atmosfeer wordt onleefbaar, ik weet het ook niet meer na al die jaren en al die theorieën – brandt er de laatste tijd een vraag in mijn hoofd. Ik heb ‘m al aan verschillende klimaatfanatici gesteld, zoals Marjan Minnesma van de stichting Urgenda, maar ik krijg er maar geen antwoord op. En de vraag is, vind ik zelf, best een heel erg eenvoudige: wat is in de ogen van onze klimaatredders een normaal, gezond klimaat?

Weer op bestelling

Want het gevoel bekruipt me de laatste tijd dat men een klimaat wil met een thermostaatknop. Weer op bestelling, zoiets. Onnatuurlijk weer dat nooit mag afwijken van het weer op andere dagen, nooit hevig mag zijn, nooit extremen mag vertonen. Dus nooit meer storm, nooit meer zware regenval, nooit meer diepe vorst, een lekker potje onweer of een orkaan. Geen overstromingen van rivieren meer: overstromingen zijn schijnbaar het resultaat van klimaatproblemen, en abnormaal. Geen landverschuivingen door regenval, geen tsunami’s of hittegolven meer. En ik geloof dat men aardbevingen en vulkaanuitbarstingen nu ook toeschrijft aan de klimaatverandering die de mens zou hebben veroorzaakt.

Extreme weersverschijnselen

Nou leerde ik op school, bij aardrijkskunde, dat weersverschijnselen, zeker de extreme maar ook de langdurige, in belangrijke mate hebben bijgedragen aan de vormgeving van onze planeet. Dat ging niet altijd direct ten bate van de mensheid: het vak geschiedenis toont ons dat soms hele culturen en volkeren verdwenen vanwege overstromingen, vulkaanuitbarstingen of ander extreem weer. Dat zijn verschrikkelijke zaken, maar de mensheid zelf geeft er geen krimp om. De hoeveelheid mensen waarmee we inmiddels de aarde bevolken getuigt ervan. En da’s niet zomaar.

Want vreemd genoeg leerde ik op school, als het gaat om natuurrampen, dat er ook vaak positieve kanten zitten aan die drama’s. Want een rivier die overstroomt, bijvoorbeeld, kan vreselijke schade veroorzaken en heel wat mensenlevens kosten, maar brengt ook vruchtbare grond mee die zich verspreidt over het land en die de mens in staat stelt erop te boeren. Egypte en zijn schitterende beschaving zouden niet hebben bestaan als de Nijl niet elk jaar buiten zijn oevers trad en van die streek de graanschuur van Afrika maakte. Zomaar een voorbeeldje.

“U moet bang zijn!”

En toch wil men ons doen geloven dat, als we niet ingrijpen, we er allemaal aan zullen gaan. Iedereen, de hele mensheid. Dat er een volslagen onleefbare planeet ontstaat als de temperatuur een graad of twee omhooggaat. Dat de mensheid op het punt van uitsterven staat en erger nog: bezig is zichzelf uit te roeien en daar willens en wetens mee doorgaat.

Elke overstroming, elke hittegolf (of zelfs een enkele hete dag), elke zware storm grijpt men ervoor aan om dat punt te maken: u moet bang zijn, heel erg bang. En dat bang maken gaat absurd ver: zo mogen we van RTL niet meer blij zijn met mooi weer. Dat velen van ons hebben genoten van die twee zalige maar inderdaad behoorlijk hete zomerdagen vorige week, dat we hebben gezwommen of gefietst of ons lekker in de tuin hebben vermaakt: foute boel. Hoe durft u! Het klimaat is een ernstige zaak en de mensheid moet boete doen.

Nooit meer extreem weer

Maar als het aan de klimaatclub ligt: nooit meer negenendertig graden. Nooit meer een hittegolf. Nooit meer weersomstandigheden die de boel regionaal even opschudden en (zoals we inmiddels wetenschappelijk hebben aangetoond) alles vaak een stuk gunstiger en bruikbaarder achterlaten, ondanks de schade. Een vulkaanuitbarsting is een ramp voor de mensen in de buurt van een vulkaan, maar wat achterblijft na een uitbarsting is puur vruchtbare grond waar we weer heel veel mee kunnen.

De meteorietinslag die 66 miljoen jaar geleden de dinosaurussen uitroeide en ons klimaat op z’n kop zette door de gevolgen van die inslag, maakte de ontwikkeling van zoogdieren mogelijk. Waaruit nog vele tientallen miljoenen jaren later de mens voortkwam die in een gunstiger klimaat op deze planeet alle ruimte kreeg om zich te ontwikkelen.

Ik denk dat het enorm zal meevallen met het uitsterven van de mensheid door de gevolgen van een klimaatverandering: we hebben er al heel wat overleefd en we hebben inmiddels ook al heel wat ongekende natuur- en weerrampen overleefd. Ik zal u een paar voorbeelden geven.

Jaar zonder zon

Zo worden de meeste mensen al chagrijnig na een paar dagen of weken met enkel bewolking – dan is het maar goed dat het jaar 536 al een tijdje achter ons ligt. In dat jaar, dat ook bekend staat als Het Jaar Zonder Zon, scheen zoals de benaming al aangeeft de zon geruime tijd niet. Of liever: die scheen wel, maar kon niet door het dikke wolkendek breken dat veroorzaakt werd door rommel die in de atmosfeer hing. Die rommel was afkomstig van, naar alle waarschijnlijkheid, een pittige vulkaanuitbarsting die nogal wat as en stof de atmosfeer in had geschoten.

Het was een verschrikkelijke ramp, eentje die we niet graag nog eens zouden meemaken. De gemiddelde temperaturen over de hele wereld lagen ruim twee graden lager, en door het gebrek aan zonlicht mislukte vrijwel elke oogst. De honger die wereldwijd uitbrak is onvoorstelbaar, met alle daarbij behorende andere ellende aan ziekte en dood. Hele culturen en beschavingen gingen erdoor verloren. Bijna twee jaar duurde het voordat de zon weer volledig doorbrak; mensen wisten niet beter, getuige de bronnen, of de zon was gewoon aan het sterven en zou nooit meer echt schijnen. De wereld in wanhoop gedompeld. Maar de mensheid bleek het te overleven.

St. Luciavloed

De St. Luciavloed van 1287 was, in vergelijking met de overstromingen van vorig jaar, pas een echte ramp: het aantal slachtoffers is altijd moeilijk te schatten na zoveel tijd en met zulke summiere bronnen, maar het zijn er in elk geval zeker 20.000, en wellicht zelfs 80.000. Noord-Nederland kwam er danig van onder water te staan, het Waddengebied kreeg de vorm die het nu heeft en de Zuiderzee scheidde voorgoed Friesland van West-Friesland – een binnenzee die, totdat de mens ingreep in de twintigste eeuw, ongewijzigd bleef en plaats bood aan bloeiende visserij. En we leerden ervan en pasten ons aan: betere dijken bouwen bleek een oplossing. Niet het klimaat aanpassen aan onze noden, maar onszelf aanpassen aan de omstandigheden: het lijkt zo voor de hand te liggen als haalbare keuze.

Tornado’s

Zelfs een tornado door hartje Londen in 1091 was niet genoeg om die stad op haar knieën te brengen, al was de materiële schade immens. Voor zover bekend vielen er maar twee doden. Sowieso zijn tornado’s geen onbekend verschijnsel in de geschiedenis van Europa, al komen ze minder vaak voor dan overstromingen. Die in Zierikzee, afgelopen 27 juni, was geen uitzondering, al gilden heel wat media over ‘dit is onze toekomst als we niks doen’, terwijl het evengoed ook allang ons verleden is. Niks bijzonders dus, af en toe een tornado. Kan gebeuren.

Dantean Theory

Interessant is de relatief nieuwe theorie dat er, in de middeleeuwen in Europa, perioden zijn geweest van extreme regen, afgewisseld met grote droogte. Deze Dantean Theory ziet vergelijkingen tussen die weersomstandigheden en weer dat wij de laatste jaren ook hebben – maar dat tegenwoordig per definitie wordt toegeschreven aan door mensen veroorzaakte klimaatverandering. Het curieuze verschijnsel deed zich voor dat dat weer de opmaat bleek, na het warme weer van het Middeleeuws Klimaatoptimum, naar de Kleine IJstijd (vijftiende tot en met negentiende eeuw), en dus globaal voor afkoeling zorgde, en geen opwarming zoals nu voorspeld wordt.

Zondebokken

Ook het zoeken naar schuldigen aan weers- en klimaatrampen is niks nieuws: desnoods geven we heksen er de schuld van. En ja, daar kunt u om lachen, maar dit soort kortzichtig doch menselijk gedrag wijkt in weinig af van wat we nu meemaken aan ‘zondebokken aanwijzen en levens verwoesten omwille van angst voor slecht weer’. Ik geef toe dat het misschien wat kort door de bocht is wat ik hier schrijf, maar in grote lijnen komt het daar wel op neer: we zijn als de dood geworden, in onze consumptiemaatschappij, voor alles wat ongemak, pijn, angst of onzekerheid oplevert.

Maakbaarheid

En ik denk dan ook dat daar een veel groter probleem zit dan in het veranderende klimaat: het feit dat we op zoek zijn naar absolute beheersing. Naar complete maakbaarheid. Dat we zo gewend zijn geraakt aan comfort en verwennerij, dat we het idee van een planeet die soms bruut uit kan halen net zo griezelig vinden als een klein kind dat bang is voor monsters onder het bed.

Want ik garandeer iedereen dat het niet uitmaakt wat we proberen te veranderen aan hoe Moeder Aarde zich gedraagt: er zullen overstromingen blijven plaatsvinden, en er zal soms zware regenval zijn, er zullen hevige stormen langskomen en werkelijk elke vorm van extreem weer of gewelddadige beweging van deze planeet zal gewoon blijven bestaan. Net zoals er onder een kinderbed soms een grote spin of muis zit.

Thermostaatknop

Dus kom ik terug bij mijn vraag: wat willen onze klimaatredders? Een klimaat met een thermostaatknop, of weer dat je kunt bestellen? Elke dag ergens tussen de 20-25 graden Celsius, een zacht briesje en hier en daar een wolkje? En verder iedere manier die we niet leuk vinden waarmee de planeet zichzelf probeert te reguleren bestrijden, tot je erbij neervalt?

Want ik kan het niet helpen: ik blijf Don Quichotte maar voor me zien. Met windmolens en al.

***

Bron: opiniez.com