Mark Rutte (midden). Foto: Shutterstock.

De zondagse beschouwing van Jan van Friesland.

Dat Rutte in zijn oude Saab onder de vogelpoep midden in de nacht naar een oud landhuis reed, was veelbetekenend. Er was direct speculatie of het doorgestoken kaart was. Hoe dan ook, miserabeler beeld van de teloorgang van Rutte IV, kreeg je even niet op je netvlies. Hij bleef er vrolijk onder. Maar waar is hij over een half jaar?

Elke politieke analyse sombert dat de val van zijn kabinet nabij is en er zal dus in de komende tijd het moment komen dat bijvoorbeeld qua stikstof Wopke Hoekstra het zijden draadje doorknipt met de vrije val van Rutte IV tot gevolg. Of dat het mis gaat op andere explosieve dossiers.

Staan frisse VVD-kandidaten trappelend aan de zijlijn?

Maar achter die schermutselingen doemt nog een dreigender beeld op voor het zittende pluche: bij veel partijen is sprake van een leiderschapscrisis. Hoezeer Rutte zelf nog zin heeft om nog een keer voor zijn VVD in het krijt te treden, hij zal bij nieuwe verkiezingen zijn beleid moeten verdedigen wat de kiezer heeft afgestraft met de komst van de BBB, zoals stikstof en klimaat. Die slag gaat de VVD niet winnen, ook omdat het sentiment anti-Rutte op de persoon is. Maar wie moet de kar dan trekken bij de VVD? Staan frisse VVD-kandidaten trappelend aan de zijlijn? Nee.

Nederland zal geduldig moeten zijn totdat ergens iemand een vaasje uit handen laat vallen.

Ook het CDA met de spagaat Hoekstra -De Jong en de magere D66 mannen rondom Kaag, verkeren in dezelfde positie: nog slechtere peilingen. Met de huidige politieke leiders van beide partijen is geen electoraal succes te behalen en ook zij zullen afgerekend worden op Rutte IV. De winst van BBB en virtueel ook de lijst Omtzigt is immers ook een tegenstem.

Naast alle vertraging en politieke spanning in de dossiers zelf: sommige partijen zijn helemaal niet klaar om de kiezer recht in de ogen te durven zien. Nederland zal geduldig moeten zijn totdat ergens iemand een vaasje uit handen laat vallen en de hele zaak in scherven uiteenspat.

Je moet er alleen niet aan denken dat de toegezegde bouw van kerncentrales wordt uitgesteld.

Jan van Friesland.

Zoveel is wel zeker: na de komende verkiezingen komt Rutte gewoon weer terug. Het kabinet Rutte IV is dan demissionair en dat bevalt hem ook prima. Na de val van Rutte III was het bijna een jaar demissionair en kon geen echt beleid voeren. Hij is recordhouder demissionair minister-president.

Lange onderhandelingen over een regeerakkoord werken altijd in zijn persoonlijke voordeel. Je moet er alleen niet aan denken dat de toegezegde bouw van kerncentrales wordt uitgesteld, als alles stilstaat in het kabinet. Om dus ook van de demissionaire Rutte nog af te komen is politieke voortvarendheid geboden. Rutte ooit over zijn oude Saab: ‘Die gaat pas weg als hij echt op is.’ Maar Rutte toert maar al te vrolijk door.

***