Mooi plaatje hè die bijenorchis. Op de laatste dag van juni gekiekt niet ver van mijn huis. Hoe dat zo? Recht voor mijn huis heb ik schitterende Hollandse polders met alle mogelijk steltlopers. Wel totale monocultuur qua flora. Gras. Hevig bemest. Een lokale aardrijkskundeleraar met connecties bij Landschap Noord-Holland, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten wilde een wild stukje rietland midden tussen de bemeste sappige koeienweiden met jarenlange noeste arbeid verschralen om op die manier uiteindelijk ook de orchidee weer “terug” te krijgen.
En dus was er twee keer per zomer een natuurwerkdag voor omwonenden om riet te zeisen en op hopen te gooien en jong opschot van boompjes te verwijderen. We zagen er op zo’n dag uit als in een Nuenens boerentafereel van Van Gogh met van een van die subsidieclubs geleende zeisen, harken en draagbaren. Helemaal 1850, het natuurideaal dat moet worden herschapen, heroverd op de verderfelijke invloed van de mens. Ik vroeg de aardrijkskundeleraar na vier van die werkdagen met o zo lekkere zelfgebakken cake tijdens de boerenlunch uit rieten mand – ja echt onthaasten! – of hij wel eens uitgerekend had hoe het stond met de diffusie van voedingsstoffen via de poldersloten naar ons landje. Of het verschralen dus überhaupt wel kans van slagen had. Nee dat sommetje had hij nooit gemaakt.
Toen ik zomer 2011 aan de kruising naar de Gamma op industrieterrein West-Knollendam fraaie orchideeën zag en hem dit vertelde, haalde hij zijn schouders op: “Ja die staan daar altijd”. Ja dacht ik…. En is dat niet fantastisch dan? De gezichtsuitdrukking van de man leerde mij dat ik die vraag beter niet kon stellen. Natuurlijk is dat niet fantastisch. Het is verschrikkelijk! Het is verstoring van de mens! Een provinciale weg. Een kruising met stoplichten. Een industrieterrein. Een Gamma. En next door een Praxis. Wat een overdaad en een gestresste mensen die op zondag hun nieuwerwetse made in China klusspullen komen halen. Dat kan geen natuur zijn.
Je kunt begrijpen dat IK vanaf die dag geen natuurwerkdag meer heb gedaan. Toen ik vanuit dezelfde club ook een mail kreeg of ik mee wilde doen aan groepsinkoop van zonnepanelen antwoordde ik beleefd dat dit een heilloze weg was. Waarop de organiserende dame aangaf: “Hoe goed het was , dit verrassende geluid en dat de kosmos vol nieuwe inzichten zit”. geloof niet dat ze me helemaal had begrepen. Ik geloof ook dat de pogingen het landje te verschralen zijn gestaakt. De boer laat het riet lekker groeien en maait het machinaal. Makkelijk zat. Het liefst zou hij de boom op het landje kappen waar de kiekendief vaak zit die op de kuikens jaagt van de steltlopersnesten waarvoor hij subsidie vangt.
Ondertussen houd ik de provinciale weg van Westzaan naar West-Knollendam jaarlijks in de gaten rond juni. Ik heb orchideeën leren waarderen als reisleider voor SNP-Natuurreizen. Heb vele bloemenreizen naar de Alpen begeleid. Mensen gaan uit hun dak als tussen de haarspeldbochten de aren van orchideeën zo mooi fallisch spetterend omhoog steken. En precies hetzelfde zie je langs de N246. Het was vandaag op de laatste dag van juni ook echt niet te missen! In mijn ooghoek zag ik – dit keer aan het einde van de A8 – dikke paarse vlekken van Brede Orchissen (Dactylorhiza majalis) mijn hersenpan penetreren. Ik direct terug daarheen op de fiets met camera. En de verrassing was dat er ook een stel Bijenorchissen (Ophrys apifera) te zien was (plaatje bovenaan) evenals fraaie Sedum en nog zowat spul. Toen ik net terug wilde fietsen zag ik op het talud nog een groep hele dikke Brede Orchissen staan, waarvan die op de foto de koning was met een wijsvingerdikke stengel. Zie hier de hele set foto’s op flickr.com.
Doet me allemaal denken aan Emma Marris boek Rambunctious Garden: Saving Nature in a Post-Wild World die in onderstaande video uitlegt wat ze bedoelt. Jammer genoeg zegt ze wat hele domme dingen over de Oostvaardersplassen die nu juist weer een gedrocht van een utopische contra-productieve natuurcreatie zijn geworden. Anyway…
[youtube id=”9nwQoxzVKlY” width=”600″ height=”340″ position=”left”]
Prachtige blog, Hajo. Ik kon een glimlach niet onderdrukken.
Mijn vooroordeel t.o.v. aardrijkskunde-leraren, dat ik sinds de middelbare school tijd heb, is weer eens bevestigd. ;-)
Goed gezien Hajo, inderdaad heb je enorme orchideenvelden in de oksel van de A7 bij Zaandam, Ed de plantenman heeft ze me laten zien, nergens zo uitbundig als in de wegberm zonder enige vorm van natuursubsidie. Het heeft meer met de aard van de bodem te maken en landgebruik (bermbeheer). Je kunt even verderop ook wespenorchis vinden
Sorry wilde een duim op geven maar per ongeluk was het de duim neer.
Kan het niet meer corrigeren.
Maar inderdaad als je wilde planten kent dan kun je ze overal vinden.
Iets wat de experts achter hun bureaus, niet begrijpen.
Mooie observaties en humor, genoten van je foto’s.
Het groeit waar het wil.
Ooit heb ik orchideeën dwars zien liggen staan op een binnensteeds landje met ‘zwaarvervuilde grond’, waar eerder een wasserij stond en waar huizen gepland waren.
En op het industrieterrein alhier is de stadsecoloog onlangs ontsnapt aan de tentakels van de Blauwe Bremraap.
(http://www.haarlem.nl/nieuws/nieuwsbericht/artikel/blauwe-bremraap-gevonden/)
Ja ja, de verstoring van de mens neemt ernstige vormen aan.
Maar laten we vooral nog meer miljoenen spenderen om het precies tussen de hekjes te krijgen.
Die Brede Orchissen doken zo’n 20 jaar geleden spontaan op in mijn rijtjes-huis achtertuin. Eerst in de “wetlands” naast de vijver maar later overal in de tuin. Het worden er steeds meer en ze vormen mooie boeketten. Prachtig! en dat zonder subsidie!
Goedemiddag Hajo,
Op zoek naar leuke plekjes met orchideeën vond ik jouw blog. Hilarisch!
Ben verder erg geinteresseerd in de bijenorchis die jij hebt geforografeerd. Ziu die zelf ook graag vastleggen. Is deze vanaf een fietspad/voetpad te bereiken. Zou je me de presieze vindplaats willen geven? Bvd. Groet, Simone Opdam. http://www.simoneo.com