Wie is verantwoordelijk voor de stijgende energieprijzen: Rusland of de EU?

Auteur: Samuel Furfari.

Na steenkool wil de EU olie boycotten. De EU importeert niet veel Russische steenkool. Steenkool kan van overal ter wereld komen tegen een concurrerende prijs (hoewel deze stijgt). Russische olie boycotten is veel moeilijker, daarom worden de sancties enkele maanden uitgesteld.

Het is waar dat aardolie en aardolieproducten (met name diesel) Rusland altijd veel meer inkomsten hebben opgeleverd dan aardgas, omdat het een hoogwaardiger, gewilder product is. Maar hoe te doen zonder Russische olie, waarvan de raffinaderijen in de landen van Midden- en Oost-Europa in de jaren vijftig en zeventig werden gebouwd om dit specifieke type olie te verwerken?

Daarom weigert Hongarije dit embargo. Als een geheel door land omgeven land zal het meer moeite hebben dan andere om ruwe olie te importeren, terwijl de Druzhba-pijpleiding het thuis brengt met goedkoop zwart goud.

Hoewel artikel 122 van het Verdrag van Lissabon handelt over solidariteit tussen lidstaten “met name op het gebied van energie” (sic), als het gaat om de continuïteit van de energievoorziening, verflauwt de geest van solidariteit. Natuurlijk kunnen raffinaderijen worden aangepast aan andere soorten olie, maar dit vereist tijd en investeringen. Bedrijven vragen zich terecht af of deze investeringen voor de verwerking van andere ruwe olie rendabel zullen zijn.

Makkelijk is het niet, want op een dag – uiterlijk als Vladimir Poetin niet meer aan de macht is – zal er weer goedkope Russische olie in de EU worden geïmporteerd. Is dat niet wat er werd gedaan met olie uit het Midden-Oosten of Libië na de respectievelijke crises? Is dat niet wat Joe Biden momenteel van plan is met Iran en Venezuela en wie laat de Wall Street Joumal schrijven dat Biden danst met een Latijns-Amerikaanse dictator?

Olie is zo essentieel (92% van de energie van ons transportsysteem) dat zijn enorme markt altijd wint, en Rusland heeft duidelijk een onneembaar wapen: al tientallen jaren zijn lage productiekosten en zijn pijpleidingen. De EU probeert Rusland de schuld te geven van de hoge prijzen die burgers helaas moeten betalen voor hun brandstof, kookgas en elektriciteit. Maar deze absurde bewering houdt bij  nader inzien geen stand.

Zijn we echt de piek in de olie- en aardgasprijzen in het laatste kwartaal van 2021 vergeten, toen er geen oorlog was in Oekraïne? Tussen april en december 2021 steeg de prijs van ruwe olie van ongeveer $ 40 per vat ($/bbl) tot ongeveer $ 80/bbl en in dezelfde periode vertienvoudigde de prijs van aardgas. De prijs van kolen verdubbelde in dezelfde periode en verdrievoudigde in oktober 2021 zelfs omdat het massaal werd gebruikt om te duur geworden gas te vervangen.

Aangezien de prijs van elektriciteit wordt bepaald door de marginale prijs van de laatst geproduceerde kWh om aan de vraag te voldoen (die meestal met gas wordt geproduceerd), heeft deze ook de trend gevolgd (zie mijn artikel Energy crisis or crisis of politics? in Diplomatie 113 Jan-Feb.). De prijzen waren fors gestegen door het sterke herstel in China en Azië in het algemeen. Toen het herstel in de EU begon, kon de markt niet aan de vraag voldoen en was het normaal dat de prijzen stegen.

De Europese Raad van 21 en 22 oktober 2021 en de Energieraad van 26 oktober 2021, erop wijzend dat de EU niets kon doen om deze door de markt gedicteerde mondiale situatie te keren, besloten niets concreets, waardoor de lidstaten sociale maatregelen moesten nemen om te proberen de gevolgen van stijgende energieprijzen voor huishoudens te verlichten.

Naast de grote vraag is er nog een meer schadelijke reden: het gebrek aan investeringen in een industrie die altijd in een continue stroom heeft gewerkt. In tegenstelling tot bijvoorbeeld een megafabriek van Tesla of een kerncentrale, vereist de productie van koolwaterstoffen continue investeringen in prospectie en exploratie. De EU heeft echter in haar Fit55 strategie bepaald dat fossiele brandstoffen (die in driekwart van onze energievraag voorzien) moeten worden uitgefaseerd en vervangen door hernieuwbare energiebronnen, voornamelijk wind- en zonne-energie, terwijl ondanks alle inspanningen van de afgelopen halve eeuw slechts 2,9% van de primaire energiebalans daarmee kan worden gedekt. Europa bereidt zich zelfs voor om tegen 2035 met fossiele energie aangedreven voertuigen te verbieden. Dit is natuurlijk een industriële fout, omdat de rest van de wereld, en niet alleen Afrika, aardolieproducten zal blijven gebruiken. De bevolking aldaar zal niet genoeg elektriciteit hebben om over te schakelen op elektrische mobiliteit, om nog maar te zwijgen van de nieuwe geopolitieke beperkingen op materialen. De Chinezen zullen hen fossiel-aangedreven auto’s kunnen verkopen in plaats van onze fabrikanten.

Je zou gedacht hebben dat de oorlog in Oekraïne de ogen van de EU zou openen voor zijn halsstarrige stormloop, maar de REPowerEU -mededeling van de Europese Commissie van 18 mei versnelt de race naar de afgrond, en gaat zelfs zo ver dat de belangrijkste EU-bron van elektriciteit – kernenergie ― wordt genegeerd om alleen hernieuwbare energiebronnen te promoten.

De “RE” staat uiteraard voor Renewable Energy. Een correspondent wees mij erop dat REPowerEU zal leiden tot RIP…EU. Deze aversie van fossiele brandstoffen in de EU veroorzaakt onrust in de olieindustrie, aangezien politici vastbesloten lijken om fossiele brandstoffen geleidelijk af te schaffen. Ze vergeten niet dat Jo Biden tijdens zijn verkiezingscampagne aankondigde dat de Verenigde Staten het zonder olie zouden moeten stellen. Dit had een onmiddellijk effect op Amerikaanse olieproducenten die hun investeringen stopzetten of ernstig beperkten in het licht van de strengere regelgeving van Washington.

Het is begrijpelijk dat het risico om bij stranded assets terecht te komen serieus wordt genomen. Ze hebben niet langer de garantie dat de miljarden die ze moeten investeren om de productiestroom die de wereld nodig heeft in stand te houden, kunnen worden terugbetaald. Dit heeft een sterke impact op de markten, die dit zien als het opgeven van fossiele brandstoffen. L’ Kamel Ben-Naceur schat dat in minder dan vijf jaar de investeringen in upstream koolwaterstoffen met 50% zijn gedaald “, wat bijna ongehoord is. Je moet terug naar het midden van de jaren tachtig om dit soort trends te zien“. Joe Biden en Ursula von der Leyen/Frans Timmermans dragen een zware verantwoordelijkheid voor de stijgende energieprijzen.

Daarbij komt nog het beleid van westerse banken die ‘groen’ willen zijn en daarom hun leningen willen beperken voor projecten voor fossiele brandstoffen, die essentieel zijn om de mondiale economie draaiende te houden, aangezien fossiele brandstoffen 85% van de wereldwijde vraag vertegenwoordigen.

Bovendien komen de raden van bestuur van energiebedrijven nu onder druk te staan ​​van “groene” investeerders, zoals het geval was op de laatste algemene vergadering van de gigant ExxonMobil en in Frankrijk met de naamsverandering van TotalEnergies om het imago van de onfortuinlijke tanker uit te wissen.

Dit ontmoedigt jonge mensen om in de fossiele brandstofindustrie te gaan werken. In de Verenigde Staten doet zich een nieuw fenomeen voor: een tekort aan ingenieurs en technici in zeer technische en innovatieve beroepen. Nu de EU niet langer het centrum van de wereld is, zal de vraag naar fossiele brandstoffen blijven bestaan. Dus het is onwaarschijnlijk dat de energieprijzen lang op hun hoge niveau zullen blijven, vooral als de oorlog in Oekraïne vroeg of laat tot een einde komt.

De wereld heeft voldoende reserves aan fossiele brandstoffen en niet-Europese bedrijven zullen genoeg energie produceren om de hele wereld daarvan te voorzien. De wereld zal niet stoppen met draaien vanwege de sancties tegen Rusland. De markt is cyclisch van aard en wordt overspoeld met energie en EU-bedrijven zullen het nakijken hebben.

Zal de oorlog in Oekraïne het bewustzijn vergroten dat de wereld afhankelijk zal blijven van fossiele brandstoffen, zoals het Internationaal Energieagentschap al jaren zegt, om vervolgens terug te komen op zijn analyse omdat deze niet langer politiek correct was? OPEC verklaarde afgelopen maart dat “het IEA zijn technische analyse heeft gecompromitteerd om bij zijn retoriek aan te passen.”

Respectabel en gerespecteerd tot voor kort, zal ze ook het slachtoffer zijn van de hernieuwbare droom. Wie durft deze race to the bottom aan de kaak te stellen? De recente BaFin beslissing, de Duitse financiële toezichthouder, is het een epifenomeen of een nieuwe trend? Het heeft zojuist de goedkeuring van de Duitse taxonomie, die moest bepalen welke beleggingsfondsen duurzaam zijn, vertraagd.

Hoe dan ook, de EU betaalt een hoge prijs voor haar eenzijdige energie’ontwapening’.

***

Over de auteur

Samuel Furfari is Hoogleraar Energie & Geopolitiek en Voorzitter van de European Society of Engineers and Industrialists.

Samuel Furfari’s boeken zijn hier te vinden op Amazon.

Bron hier.

Het Franse origineel van dit artikel verscheen in Atlantico.

***