Duitsers hebben in de gaten dat zij voor de gek zijn gehouden

Interview met Samuel Furfari.

Interviewer: Guy-Alexandre Le Roux.

Na twintig jaar intensief lobbyen ten gunste van hernieuwbare energie en om de Franse kernenergie te vernietigen, is Duitsland eindelijk getroffen door een groeiende energiecrisis. Ontevreden Duitsers kwamen op 8 januari bijeen om te protesteren tegen de stijgende energieprijzen. Samuel Furfari legt het uit.

Samuel Furfari is hoogleraar energiebeleid en geopolitiek aan de École Supérieure de Commerce de Paris (campus van Londen), en doceerde het vak aan de Université Libre de Bruxelles (ULB) gedurende 18 jaar. Een ingenieur met een doctoraat in de toegepaste wetenschappen (ULB), hij was 36 jaar lang een hoge ambtenaar bij het directoraat-generaal Energie van de Europese Commissie.

Waarom is de leidende ecvonomische macht van Europa getroffen door een dergelijke crisis?

Duitsland is bezweken voor de ideologie. We moeten niet vergeten dat vooral de Duitsers pacifisten zijn vanwege de Tweede Wereldoorlog. Ze associeren de oorlog met kernenergie. Dus Duitse pacifisten zijn ook anti-nucleair als het gaat om de energieproductie.

De tweede factor is dat de Sovjets de West-Duitsers ervan overtuigden dat kernenergie onnodig was. De Sovjet-Unie zag in dat het Westen door de ontwikkeling van kernenergie een te groot voordeel behaalde, en dit momentum moest worden gestopt. Deze oorzaken overtuigden de meerderheid van de Duitsers ervan anti-nucleair te zijn. Vanaf dat moment moesten ze andere manieren vinden om elektriciteit te produceren.

Duitsland is altijd een steenkoolintensief land geweest, met de zevende grootste steenkoolreserves ter wereld, voornamelijk in de vorm van bruinkool. Om dit in stand te houden en tegelijkertijd een ecologische lijn te volgen, wilden de Duitsers duurzame energie ontwikkelen. En waarom niet? Het was logisch om het te proberen, aangezien de Europese Unie deze technologieën al sinds de oliecrises van de jaren zeventig heeft ontwikkeld

Maar het is een mislukking geworden, Hernieuwbare energie produceert niet genoeg energie en kost veel geld voor een minimale impact op de planeet. Het grootste deel van de Duitse windenergie wordt geproduceerd op land. Het land moet nu windenergie op zee ontwikkelen, omdat het land bijna is verzadigd. En hoewel windturbines op land lastig zijn, zijn ze op zee nog lastiger. Zij gaan vaak kapot door de inwerking van zeewater. En de onderhouds- en reparatiekosten zijn enorm.

Hoe meer offshore windturbines Duitsland bouwt, hoe duurder de energie. Dit is een van de redenen waarom de energieprijzen stijgen. Maar  de regering heeft de stijging van deze prijzen opgevangen door middel van directe subsidies, wat betekent dat het de Duitse belastingbetalers moeten opdraaien voor de extra kosten van hernieuwbare elektriciteit.

Als we met mislukkingen worden geconfronteerd, moeten we onze ogen openen. Maar de Duitse politici willen niet toegeven dat ze op een dood spoor zijn beland en in een crisis zijn geraakt.

Wanneer begon dit duurzame energiebeleid?

Het idee bestaat al sinds de jaren zeventig en tachtig. Hernieuwbare energieën kregen niet de voorkeur vanwege de klimaatverandering, maar als reactie op de oliecrises. Maar het was vooral in de jaren 2000 dat de Duitsers stevig begonnen te geloven in hernieuwbare energie, met een strategie genaamd Energiewende, die wij hebben vertaald als energietransitie.

In 2005 vroeg mevrouw Merkel de voorzitter van de Europese Commissie om een routekaart te ontwikkelen voor de introductie van hernieuwbare energiebronnen, om alle Europese landen te dwingen deze over te nemen. Ik heb er persoonlijk aan dit dossier gewerkt. De EU had een klimaat-energiepakket voorgesteld, ter bevordering van hernieuwbare energie en de vermindering van de CO2-uitstoot, dat Frankrijk als ‘nucleair’ interpreteerde.

De politieke goedkeuring van de richtlijn dateert van december 2008, onder leiding van Nicolas Sarkozy, die zelf over de richtlijn onderhandelde. Hij verdedigde een beleid gebaseerd op kernenergie, terwijl de Duitsers op duurzame energie mikten. Het was een grote worsteling. Sarkozy trok aan het kortste eind, omdat de Duitsers hun verzet tegen kernenergie handhaafden. Duitsland heeft heel Europa op deze weg geleid.

Hoe reageert de regering-Scholz op de energiecrisis?

De regering zit volledig vast in haar beleid. In zijn analyse ‘Financieringsvereisten voor elektriciteitsopwekking tot 2030’ schat het Instituut voor Energie-economie van de Universiteit van Keulen de benodigde investeringen voor windenergie op ongeveer € 75 miljard en voor zonne-energie. op € 50 miljard. Daarbij komen de kosten voor het vervangen en onderhouden van bestaande windturbines en zonnepanelen, die de komende jaren vervangen zullen moeten worden. Persoonlijk besteed ik weinig aandacht aan cijfermatige voorspellingen, omdat ik weet hoe ze tot stand komen.

Veel belangrijker is de bewering van de auteurs dat van deze nieuwe centrales niet kan worden verwacht dat ze hun investeringskosten op de elektriciteitsmarkt zullen financieren. Dat zeggen ze niet, maar dat komt omdat de elektriciteitsprijs in Duitsland al te hoog is vergeleken met de rest van de EU. De overheid gaat subsidies verstrekken, met andere woorden, ze gaat belastingen heffen!

Er bestond al een CO2-belasting van €30 per ton, die vanaf begin januari zal stijgen naar €45. Voor gezinnen is dat een stijging van € 100 per jaar, wat niet veel is, maar op landelijke schaal is het veel.

Hoewel dit voor een individueel huishouden over het algemeen haalbaar is, ligt de uitdaging op macro-economische schaal. Vermenigvuldigd met enkele tientallen miljoenen huishoudens en bedrijven vertegenwoordigt de impact een enorm gewicht voor de economie van het land. Er worden cijfers bekend gemaakt voor individuen, maar de kosten voor het land als geheel worden nooit vermeld.

Het ergste is dat het allemaal zinloos is. Als de Duitsers, door een beetje meer te betalen voor hun energie, invloed zouden hebben op het klimaat, zou dat misschien logisch zijn. Maar het resultaat is belachelijk en mensen beginnen te beseffen dat ze zijn misleid.

Sinds Duitsland de Energiewende heeft ingevoerd, is de mondiale CO2-uitstoot met 61% gestegen. Het is dankzij dit besef dat 2023 een keerpunt is, een echte stap zoals de Energiewende. Wanneer we beseffen dat mooie woorden geen echt effect hebben op de planeet, en dat ze het leven moeilijker maken, komen mensen eindelijk in beweging.

Boeren hebben onlangs hun ongenoegen geuit. In haar begroting voor 2024 heeft de Duitse regering besloten de brandstofbelastingen voor boeren te verhogen. Boeren verzamelden zich voor grote demonstraties (7.000 tractoren in Berlijn), omdat de impact op hun portemonnee zo groot was.

De regering kreeg koude voeten en heeft zojuist aangekondigd dat zij afziet van een van de maatregelen waartoe zij had besloten:

‘In tegenstelling tot wat gepland was, blijft het belastingvoordeel van voertuigen voor bos- en landbouw gehandhaafd.’

zo meldt een persbericht van de regering.

Maar de boeren vinden dit niet voldoende en willen dat alle maatregelen die tegen hen zijn genomen, worden geschrapt. Op 8 januari vond in Duitsland een grote demonstratie tegen de energieprijzen plaats, en een groot deel van de arbeidersklasse is van plan zich daarbij aan te sluiten, hetgeen een tegenslag is voor Kanselier Scholz, wiens SPD-partij dicht bij de vakbonden staat. En op 15 januari staat er nog een demonstratie gepland.

De regering zit in grote problemen, want op 15 november 2023 heeft het Grondwettelijk Hof het ‘energietransitiefonds’ van 60 miljard euro, bedoeld om duurzame energie te subsidiëren, nietig verklaard. Berlijn zal dit extra bedrag moeten vinden, terwijl ze tegelijkertijd moet voldoen aan de ‘schuldenrem’-verplichting vastgelegd in de Grondwet.​

Zal er enige druk zijn op de elektriciteitsvoorziening van huishoudens?

Nee. Er zal geen stroomuitval optreden, omdat de bestaande kolencentrales de wisselvalligheid en variabiliteit van de windturbines en zonnepanelen zullen compenseren. De netbeheerautoriteit (BNetzA) heeft zojuist gevraagd om de ontmanteling van deze elektriciteitscentrales niet te plannen vóór 2031. Duitsland heeft ze te hard nodig. De enige druk op de Duitse huishoudens zal merkbaar zijn in de portemonnee, maar laten we dat herhalen, vooral op macro-economisch niveau.

Welke impact zal de energiecrisis hebben op de Duitse industrie?

De Duitse industrie, vooral de chemische industrie, profiteert al jaren van relatief lage energieprijzen dankzij Russisch gas van Gazprom. Laten we niet vergeten dat koolwaterstoffen niet alleen een energiebron zijn, maar ook de grondstof voor de chemische industrie die erg belangrijk is in Duitsland. De hoge lonen in Duitsland werden gecompenseerd door de lage gasprijs. Nu er geen gas meer beschikbaar is, is dit voordeel verloren gegaan. Het gevolg is een grote economische crisis.

De Duitse chemische industrie werd het zwaarst getroffen en organiseerde zich om te verhuizen. De Duitse regering besloot uiteindelijk te reageren en heeft zojuist een gasleveringsovereenkomst met Noorwegen getekend ter waarde van 50 miljard euro. Een Duits staatsbedrijf, SEFE (voorheen genationaliseerd Gazprom Duitsland), won het contract omdat Duitsland stabiliteit nodig heeft. De Duitsers beginnen daarom te begrijpen dat het land gas en steenkool nodig heeft om te kunnen functioneren, en dat de volledig hernieuwbare energie die ze zwaar subsidiëren een utopie is. Er werd tegen hen gelogen dat alles hernieuwbaar, schoon en goedkoop zou zijn, maar nu rent de overheid als een kip zonder kop om gas te vinden waar het maar kan, tegen welke prijs dan ook. De Duitsers hebben het begrepen.

Als bedrijven gaan verhuizen vanwege de energieprijs, zal de werkloosheid enorm stijgen en zal de onvrede nog groter worden.

En hoe zit het met de auto-industrie?

Ik weet niet wat ik ervan moet denken, het is zo ongelooflijk. De auto-industrie is het vlaggenschip van de Duitse knowhow, aan de spits van de technologische innovatie. Ze willen zich ook richten op de Energiewende, op volledig elektriciteit. Ze verliezen niet alleen hun kennis, maar beschikken ook niet over de nodige goedkope elektriciteit, omdat de elektriciteitsvoorziening onder druk staat.

Bovendien houden ecologen niet van elektrische auto’s, omdat het … auto’s zijn. Duitsland maakt een energiegerelateerde fout door zijn industriële vlaggenschip in handen te laten vallen van de Chinezen, die vrijwel het monopolie hebben op de productie van accu’s. We hebben zojuist vernomen dat er in 2023 meer Chinese auto’s in de Europese Unie werden verkocht dan Japanse.

Bovendien is hun elektriciteit, zoals we hebben gezien, niet koolstofneutraal, omdat ze hun kerncentrales hebben gesloten en vervangen door gasgestookte centrales, zonder hun kolencentrales te hebben stilgelegd.

Denkt u dat Duitsland, geconfronteerd met de energiecrisis en nu de EU kernenergie eindelijk als groene energie erkent, van richting zal veranderen?

Het hangt allemaal af van politieke veranderingen. De huidige regering van Olaf Scholz is impopulair en chaotisch. Ecologen en zuivere liberalen zijn zij aan zij aan de macht. De Groenen willen kolencentrales afschaffen, maar de SPD, die dicht bij de vakbonden staat, verdedigt het behoud ervan. De FDP, die vroeger liberaal was, houdt niet van belastingen, maar om aansluiting te vinden bij de ecologen accepteert zij steeds meer belastingen. Hun achterbannen zullen zich dit bij de volgende verkiezingen ongetwijfeld realiseren.

De hudige coalitie is nog twee jaar aan de macht en intussen begint de oppositie zich te organiseren. De partij van Merkel stelt zich open voor kernenergie, en de groeiende rechtse partij (AFD) is tegen hernieuwbare energie. De kans is groot dat er over twee jaar iets zal veranderen.

We zouden al een belangrijke verandering in de Europese verkiezingen van 9 juni moeten zien. Hoe dan ook kunnen we niet zien hoe de huidige coalitie, waar iedereen zo’n hekel aan heeft, er happig op is om naar de stembus te gaan, omdat de partijen waaruit deze bestaat onvermijdelijk zouden verliezen.

Heeft Frankrijk zich ooit kunnen doen gelden op het gebied van kernenergie in Europa?

Duitsland dicteerde het beleid voor hernieuwbare energie. In 2023 was er een krachtige reactie op dit beleid. De afkeer van kernenergie was zo ver gegaan dat het noodzakelijk was te reageren op de oppositie van de anti-nucleaire beweging in Brussel-Straatsburg en Berlijn. Deze dead-lock werd op het laatste moment verholpen door de actie van Frankrijk en Polen, die in het kader van de taxonomie bevestigden dat kernenergie een groene energie is.

Maar in Brussel-Straatsburg is het anti-nucleaire gewicht nog steeds erg sterk en Duitsland regeert nog steeds over Europa. Van de 705 EP-leden heeft Duitsland 96 tot 3,7 miljoen meer dan het gemiddelde per lidstaat.

Waar staan de pro- en anti-nucleaire partijen in Europa?

De pro-nucleaire leiders zijn Frankrijk en Polen, gevolgd door Bulgarije, Hongarije, Finland, Tsjechië en Kroatië. Zweden is zojuist teruggekeerd naar het huidige pro-nucleaire kamp.

Nederland heeft besloten in te zetten op duurzame energie, maar keert ook terug naar kernenergie. Hetzelfde geldt voor Italië, dat dertig jaar lang zeer anti-nucleair was geweest. Het andere deel van Europa – Duitsland, Oostenrijk, Spanje en Luxemburg – is tegen.

Artikel 194 van het Verdrag van Lissabon geeft de lidstaten de vrijheid om hun energie te kiezen. Brussel-Straatsburg kan kernenergie niet verbieden. Maar in de praktijk heeft de EU, door de financiering te beperken en absolute prioriteit te geven aan hernieuwbare energie, de afgelopen vier jaar kernenergie gesaboteerd. Toch stelt het Euratom-Verdrag – dat nog steeds van kracht is – dat het de missie van de Unie is om bij te dragen aan de snelle ontwikkeling van de nucleaire industrie om zo te helpen ‘de levensstandaard te verhogen’ in de lidstaten.

Speelt de kwestie van de energie in Europa zich af op het niveau van de Europese Unie?

De Europese Unie is ontstaan ​​uit energie, het EGKS-Verdrag en het Euratom-Verdrag. Al zestig jaar lang is het doel geweest om over ‘overvloedige en goedkope’ energie te beschikken, zoals besloten tijdens de bijeenkomst van Messina in juni 1955. Sinds het Verdrag van Lissabon is energie een gedeelde bevoegdheid tussen de lidstaten, de leden en de Unie, maar zoals gezegd: de lidstaten zijn vrij in de keuze van de energiebronnen die zij gebruiken.

Het beleid om de CO₂-uitstoot terug te dringen heeft dit fundamentele voorrecht van de verdragen verstoord. Het is verrassend dat geen enkele lidstaat het opgeven van de energiesoevereiniteit ter discussie stelt, ook al is daarin voorzien door het Verdrag van Lissabon. Het is duidelijk dat, dankzij milieuactivisten van alle pluimage in Brussel-Straatsburg, de strijd tegen de klimaatverandering belangrijker is dan de nationale soevereiniteit en de zekerheid van de energievoorziening, die fundamentele elementen zijn van het Verdrag van Lissabon.

De rol van Duitsland, vaandeldrager van de EU, is de afgelopen jaren doorslaggevend geweest bij het niet toepassen van Europese verdragen, maar dit gebeurde met medeplichtigheid van de lidstaten. Het is gemakkelijk om het een of het ander te bekritiseren, maar het is de Europese Raad die uiteindelijk verantwoordelijk is, omdat alle landen zijn bezweken voor de Duitse ideologie. Het is duidelijk dat het huidige Europese energiebeleid ideologisch is, omdat het de rationaliteit die het gedurende de eerste zestig jaar van zijn bestaan ​​had, heeft opgegeven. Dit is wat ik aantoon in mijn boek Energy insecurity: The georganiseerde vernietiging van het concurrentievermogen van de EU (Energy insecurity : The organised destruction of the EU’s competitiveness).

De Europese verkiezingen op 9 juni zullen cruciaal zijn. Als we de peilingen mogen geloven, zullen de Duitse milieuactivisten veel zetels verliezen, maar ze riskeren ook een aantal zetels te verliezen in België, Frankrijk en elders. Zonder de milieuactivisten zou er deze keer wel een nieuwe meerderheid kunnen worden verkregen. Dit zou het hele energiebeleid van de huidige Europese Commissie, een Duits groen beleid, ter discussie stellen.

COP 28 heeft, ook al werd deze gewild en geleid door groene activisten, ook bijgedragen aan het omkeren van de situatie. In Dubai wilden milieuactivisten een besluit om af te stappen van fossiele brandstoffen, en zij kregen het tegenovergestelde, ook al stipuleerden de bevindingen dat hernieuwbare energie moet worden ontwikkeld. Om de essentiële zekerheid van de energievoorziening te garanderen – veel belangrijker dan de vermindering van de mondiale CO₂-uitstoot – erkent COP 28 in punt 29 dat elk land vrij is om zijn transitie te kiezen en de energieënbronnen die het besluit te gebruiken.

Dit zou bijvoorbeeld de overgang van hout naar steenkool kunnen zijn. Ontwikkelingslanden – Afrika als geheel, maar ook China en India – zullen fossiele brandstoffen blijven gebruiken, omdat ze hebben begrepen dat de hernieuwbare energieën die Duitsland promoot duur zijn en geen impact hebben op de mondiale CO₂-uitstoot. De media hebben de bittere pil die de COP 28 in Dubai Duitsland, de EU en milieuactivisten van alle partijen dwong te slikken, niet gezien, of wilden ze niet zien. De realiteit van energiesoevereiniteit heeft de situatie simpelweg omgedraaid, en hernieuwbare energie kan niemand ter wereld overtuigen.

Welk evenwicht moet er volgens u gevonden worden?

We moeten beginnen met het beëindigen van het manicheïsme, dat geheel hernieuwbaar is, of zelfs simpelweg de prioriteit die wordt gegeven aan hernieuwbare energiebronnen en het verbod op kernenergie. Dit alles is in strijd met het Verdrag van Lissabon! Vervolgens moeten we toegeven dat windturbines zichzelf niet kunnen reproduceren. We kunnen geen hernieuwbare energiebronnen gebruiken om de veelheid aan materialen te produceren die nodig zijn voor hun inzet, en meer in het algemeen om alle materialen te produceren die we nodig hebben om te leven.

Met wind- of zonne-energie kun je geen cement, glas, auto’s, tractoren, containerschepen of smartphones maken. Bovendien wordt kernenergie, ondanks het essentiële karakter ervan om alle elektriciteit te leveren die de wereld nodig heeft, alleen gebruikt voor de productie van elektriciteit, die slechts 22% van het eindenergieverbruik in de Unie vertegenwoordigt. De rest van de energie is thermisch en wordt gebruikt om huizen te verwarmen, om land-, zee- en luchtvoertuigen van stroom te voorzien, om materialen te produceren, om fabrieken te laten functioneren, om ons voedsel te produceren, enz. We mogen de fossiele brandstoffen daarom niet vergeten, die 84 procent van de mondiale energie vertegenwoordigen, zoals Europa al enkele jaren probeert te doen.

Dit is wat op COP 28 werd besloten, tot grote ontsteltenis van Duitse milieuactivisten. De rationaliteit zorgt ervoor dat we de thermische energie niet vergeten. Dit is de fout die Duitsland heeft gemaakt en die zij snel zou moeten herstellen.

***​

Bron hier.

***