EU-richtlijnen dwingend recht … ook voor windmolenparken

Een gastbijdrage van Nico Broekema (Democratisch Energie Initiatief – DEI).

Op een persconferentie van DEI vandaag in Grolloo staan de in strijd met het EU-recht besloten windturbineparken op de agenda.

Over de strijdigheid van de besluitvorming en bouw van windmolenpark De Monden en de windmolenparken Pottendijk, N34 en Zwartenbergerweg in Emmen met de EU-wetgeving worden processen aangespannen.

Het Hof van Justitie van de EU heeft op 25/6/2020 een uitspraak gedaan over de toepassing van SMB richtlijn 2001/42/EU. Het Europees Hof bevestigt dat windmolenparken naar Europees recht vallen onder de SMB  RL 2001/42/EU waarin ook de VN Verdragen van Aarhus en Espo zijn geïncorporeerd.

Het arrest van 25 juni 2020  bevestigt tevens dat de Klimaatrichtlijnen 2018/1999/EU en 2018/2001//EU waarin de Parijse Klimaatakkoorden zijn verwerkt dwingend vastleggen dat alle voorafgaande milieurichtlijnen van de EU in acht genomen moeten worden.

Het EU Hof zegt dat windmolenparken die in strijd met deze richtlijnen zijn besloten en ook die aangelegd worden onwettig zijn in België. Het Unierecht geldt voor alle lidstaten. Ook voor Nederland dus.

De besluitvorming m.b.t. het windmolenpark De Monden is in strijd met de EU richtlijnen.

Platform Storm en het Democratisch Energie Initiatief eisen stopzetting van de aanleg en bouw van dit windmolenpark. En in Emmen eisen Democratisch Energie Initiatief en EOP met een aantal belanghebbenden dat de besluitvorming van de nog niet begonnen bouw en aanleg van de 3 windmolenparken in Emmen over moet worden gedaan, overeenkomstig de EU richtlijnen. Dan wel ingetrokken moet worden. Omdat in Emmen de mer-plicht van de SMB richtlijn is geschonden.

Hoe dit juridisch in elkaar steekt, daarover gaat de persconferentie vandaag.

De casuïstiek van De Monden en Emmen  staat in Nederland niet op zich. Het juridisch initiatief voor De Monden en Emmen is relevant voor het hele land. Het is te zien als een landelijke voorbeeld en proefproces.

Komende juridische actie voor naleving EU richtlijnen in de energietransitie

Op 25 juni 2020 is een uitspraak van het EU Hof gepubliceerd over de windmolenwetgeving in Vlaanderen, die ook van belang is voor Nederland, met name de windmolenparken in Nederland.

Het arrest is tot stand gekomen door inspanningen van onze Belgische samenwerkingspartners van Leefbare Energie Vlaanderen (LEV). Het Democratisch Energie Initiatief werkt intensief samen met hen.

De juridische actie van het Democratisch Energie Initiatief heeft een lange voorgeschiedenis. Al vanaf 2013 is de overheid er door ons op gewezen dat de overheid de  grondrechten en EU wetgeving bij de aanleg van windmolenparken niet mag schenden. De overheid heeft zich niet aan de EU richtlijnen gehouden.

Het DEI  had een werkconferentie met Diederik Samsom op 3 juli, waar hij erkende dat de verdienmodellen in de energietransitie kapitalistisch en niet sociaal-democratisch zijn en dat de besluitvorming in de energietansitie veel democratischer en meer bottom up moet. Ook bespraken wij het recente arrest van het EU Hof van 25 juni jl. over de verplichtende uitvoering van milieurichtlijnen. Waar oa. de lidstaten België, Nederland op alle bestuursniveaus een loopje mee nemen. Met ons vond Samsom dat er bestuurlijke waarborgen moeten komen aan de voorkant van de besluitvorming voor de toepassing van de EU richtlijnen. In plaats van dat burgers achteraf met rechtszaken de besluitvorming moeten aanvechten en corrigeren.

Daar concentreert zich onze juridische actie nu op.

Het arrest van het Europees Hof van 25 juni 2020 bevestigt dat windmolenparken naar Europees recht vallen onder de SMB  RL 2001/42/EU waarin ook de VN Verdragen van Aarhus en Espo zijn geïncorporeerd.

Het arrest van 25 juni 2020  bevestigt tevens dat de Klimaatrichtlijnen 2018/1999/EU en 2018/2001//EU, waarin de Parijse Klimaatakkoorden zijn verwerkt, dwingend vastleggen dat alle voorafgaande milieurichtlijnen van de EU in acht genomen moeten worden.

In het EU milieurecht vallen windmolenparken en zonneweides onder de milieurichtlijnen. Het staat dus onomstotelijk vast dat de SMB richtlijn 2001/42/EU door de lidstaten – en dus ook de lagere overheden – moet worden nagevolgd. De Nederlandse overheden laten dit, evenals de Belgische, na. In Vlaanderen probeert het in paniek geraakte bestuur de tik op de vingers van het EU Hof te omzeilen met noodwetgeving.

De juridische acties die wij uitvoeren met advocaat Peter de Lange hebben tot doel dat de EU richtlijnen (alsnog) worden nageleefd. Met in dit stadium het speerpunt op een aantal windmolenparken in de Veenkoloniën. En daar de werkzaamheden van in aanbouw zijnde parken stil te doen leggen.

Rechtsoverweging 89 van dit  nieuwe arrest van het EU Hof – de hoogste rechter in de EU geeft daarvoor grond:

“Die nietigverklaring zou volgens de in punt 83 van het onderhavige arrest aangehaalde beginselen ook moeten plaatsvinden indien blijkt dat de uitvoering van het windturbineparkproject al is gestart of zelfs al is afgerond.”

Omdat evenmin als in Vlaanderen, waarover deze uitspraak gaat, bij de noordelijke en vele andere windmolenparken in Nederland vooraf onderzoek, dat vereist is o.g.v. EU-wetgeving, is gedaan naar de milieu- en gezondheidseffecten, kan het nalaten daarvan zwaarwegende consequenties in de zin van inroepen van nietigheid van de besluiten hebben en opent de uitspraak de mogelijkheid tot het inroepen van schorsing van in uitvoering zijnde of gerealiseerde parken.

Het EU Hof trekt in de uitspraak  de lijn door van het eerdere arrest d’ Oultremont, waaraan de Raad van State tot nu toe voorbij is gegaan.

In onze ogen kan de Nederlandse rechter met dit arrest van het EU-Hof nu niet meer de juridische omissies bij de besluitvorming van windmolenparken negeren. Wij gaan dat nu toetsen. Het kan een lange juridische strijd worden. Het gaat niet alleen om de overlast en onnut van windturbines. Het gaat vooral ook om democratie en grondrechten!

Nico Broekema,

Voorzitter Democratisch Energie Initiatief.