De SWOT analyse Strengths Weaknesses Opportunities Threats Sterkte-Zwakte-Kansen- Bedreigingen als marketinginstrument gebruikt.

Pieter Lukkes.

Een bijdrage van Pieter Lukkes.

Al een halve eeuw wordt de SWOT-analyse (Strengths-Weaknesses-Opportunities- Threats) ofwel: Sterkte-Zwakte-Kansen- Bedreigingen als marketinginstrument gebruikt. De bedoeling daarvan is om de positie van een bepaalde partij te versterken. In een notendop wordt hier een SWOT-benadering van het Haagse beleid gepresenteerd. Normaal zijn daar minstens 100 pagina’s voor nodig, maar die passen niet in een notendop.

Sterkte

De algemeen verbindende wet- en regelgeving is een machtig instrument van de Haagse overheid. Stel dat die overheid iets gedaan wil krijgen maar geen kans ziet om het tegenstribbelende volk over de streep te trekken. Dan kan zij haar wil tot wet maken. Natuurlijk is het op die manier doordrukken van je zin een brevet van onvermogen. Uit dat onvermogen zijn bijvoorbeeld de rijkscoördinatieregeling, de crisis en herstelwet, het energieakkoord en de klimaatwet voortgekomen. Stuk voor stuk zijn dat misbaksels op grond waarvan toch ingrijpend beleid wordt gevoerd.

Een ijzersterk punt van de overheid is ook dat zij de rijkshuishoudportemonnee beheert en ons allemaal kan verplichten daar veel geld in te stoppen. Overal ter wereld is geld veruit het belangrijkste beleidsinstrument. Iedereen is daar gevoelig voor. Dit betekent dat de rijksoverheid kan optreden als Sinterklaas in de rol van poppenspeler. Sinterklaas heeft alle touwtjes in handen en de poppetjes dansen naar gelang de Sint financieel suikergoed uitdeelt dan wel de financiële garde hanteert. Aldus zet de overheid het land naar haar hand.

Den Haag heeft zoetjesaan naar zich toe getrokken wat er te trekken viel. De gemeenten hebben dat geweten. Hun aantal daalde van 1120 in 1920 tot 352 nu. Gelijktijdig hebben de gemeenten en provincies hun autonomie- het recht op zelfstandig handelen- goeddeels verloren. Medebewind is daarvoor in de plaats gekomen. Dat betekent dat gemeenten en provincies voortaan op vrijwel alle terreinen verplicht zijn om uit te voeren wat hen door het Rijk wordt opgedragen. Den Haag kan zich op die manier van impopulaire taken ontdoen. Die worden simpelweg over de schutting in de richting van lagere overheden gekieperd. Van de vele voorbeelden noem ik slechts de uitvoering van de jeugdwet, de huisvesting van asielzoekers en vergunninghouders en de maatregelen op het gebied van klimaat en energie. Veel van deze zaken verlopen moeizaam tot slecht. Maar dat is natuurlijk de schuld van de uitvoerende lagere overheden en kan Den Haag niet worden verweten.

Zwakte

Vraag Den Haag waarom wij 100den miljarden euro’s op moeten brengen voor het klimaat, vraag waarom er 1000den ha bos moeten worden gekapt voor de houtstook van biocentrales, vraag waarom wij van het gas af moeten, vraag…. Het antwoord zal zijn: “omdat wij dat zo hebben afgesproken en als we dat niet doen dan halen wij onze doelen niet”. Natuurlijk rijst dan de vraag waarop die afspraken zijn gebaseerd en hoe noodzakelijk het is om die doelen te halen. Zorgzaam als de overheid voor de burger moet zijn zal dat allemaal toch wel zijn gebaseerd op onweerlegbare analyses van nut en noodzaak en van de kosten en baten die ermee gepaard gaan? Als die analyses er zijn dan zijn ze voor mij onvindbaar gebleven. Het meest waarschijnlijk is dat ze er nooit zijn geweest en dat de afspraken “politiek zijn bepaald”. Dat wil zeggen dat de afspraken en doelen niet op wetenschappelijke gronden maar op basis van geloof, opvatting of overtuiging tot stand zijn gekomen. Hoe dat in zijn werk gaat wist de Franse priester Guillaume Raynak ( 1713-1796) al toen hij schreef dat veel politieke dwalingen, eenmaal aanvaard, beginselen (dogma’s) worden. Wanneer die dwalingen zijn begonnen moet nodig worden uitgezocht. Mijn taxatie is echter dat men daar rond 1990 mee is gestart. Nadien is daar niet meer kritisch naar gekeken, zodat wij nog steeds zitten opgescheept met een op drijfzand gefundeerd beleid.

De ministers Rutte en De Jonge hebben gemerkt dat het in deze turbulente tijd dikwijls niet mogelijk is om langer dan een week vooruit te zien. Daarom houden zij, wat de COVID-problematiek betreft, een slag om de arm over wat er na die week gaat gebeuren.

Aldus handelen zij in overeenstemming met de beslisregel om zolang mogelijk zoveel mogelijk opties open te houden en om geen verplichtingen aan te gaan voor toekomstige tijden die je nog helemaal niet kunt overzien. Particulier doen wij dat allemaal.

Daarom is het stoethaspelig beleid om toch giga-verplichtingen aan te gaan voor perioden tot wel 30 jaar. Ik denk aan de energietransitie en het klimaatbeleid, waarmee honderden miljarden euro’s zijn gemoeid. Een ernstig minpunt van Den Haag is dat men er niet kan omgaan met de factor tijd. Illustratief in dit verband is het bericht in de media dat er nu meer dan 2 miljard beperkt houdbare mondkapjes c.a. op voorraad liggen. Dit is een schoolvoorbeeld van “planning the past”. Die planning bedrijf je met de rug naar de toekomst toe. Wetenschap komt daar niet bij kijken.

Al polderend heeft Den Haag tal van bevoegdheden uit handen laten glippen richting niet-gekozen organisaties. Het zijn deze organisaties die bijvoorbeeld de toon aan de klimaattafels en zelfs in de rechtszaal (Urgenda-zaak) hebben gezet. Nee, ze zijn niet door ons gekozen, hoeven aan ons geen verantwoording af te leggen en kunnen op deze strategische positie ongehinderd het eigenbelang dienen. Dan gaat het om (subsidie)geld en om macht, niet om het bijstaan van het volk in moeilijke tijden.

De EU Heeft veel politieke macht overgenomen en ook op andere plekken heeft het rijk bindende verplichtingen aangegaan. Net als met de provincies en de gemeenten eerder is gebeurd is Den Haag nu zelf in een situatie van medebewind terecht gekomen. De knechtenrol die daarbij hoort roept bij het volk noch prestige noch geloofwaardigheid op. De mening van het volk doet er in deze echter niet toe. Ware dat anders dan had men de uitslag van diverse referenda niet genegeerd.

Kansen

Als de Haagse politiek alle niet strikt noodzakelijke taken laat vallen en bovendien veel autonomie (zeggenschap) teruggeeft aan de burgers en aan de regio’s dan is veel kou uit de lucht. Dat zal een flinke bijdrage aan het herstel van de democratie in dit land zijn. Dit is heel wat anders dan de nieuwe bestuurscultuur waarover sinds de verkiezingen van maart 2021 zoveel wordt gesproken. Want dat gaat over de spelregels binnen de incrowd van de Haagse bureaucratie: kabinet – tweede kamer – ministeries. Den Haag snapt nog steeds niet wat democratie werkelijk betekent.

Wat je weggeeft ben je voorgoed kwijt. Dat verlies draag je over op volgende generaties. Zijn die blij met die erfenis? Of vinden zij dat zij het zelf beter kunnen?. Misschien is in hun ogen de macht in verkeerde handen gevallen. Iedereen met enig inzicht in de huidige woelige tijden zal daarom inzien dat het onverstandig is om voor de eeuwigheid belangrijke bevoegdheden af te staan aan bijvoorbeeld de EU. Er moet ruimte worden gehouden voor voortschrijdend inzicht. Hetgeen logischerwijs betekent dat verplichtingen voor een gelimiteerde tijd moeten worden aangegaan. Zodat er momenten worden ingebouwd waarop de contracten “bij de tijd” kunnen worden gebracht.

Google het begrip “perverse subsidies” en U krijgt 30400 treffers. Net als omkoperij zijn veel te veel subsidies de pest voor het betalende volk en een zegen voor een gering aantal profiteurs. Daarom moet Den Haag eerst maar eens de helft van alle subsidies afschaffen. Nadien zal de maatschappij er uit zien als iemand die net onder de douche is geweest.

Bedreigingen

Een structurele verandering van koers zal weerstand ontvangen van:

* De nationale en internationale organisaties zoals de EU, milieu- en UN-organisaties, die invloed van de landsregering hebben overgenomen en naar voortzetting van die overdracht streven.

* De profiteurs van ons uitgebreide subsidiestelsel.

* Dat deel van de bevolking dat zich liever gedraagt als kritische consument van overheidsdiensten dan de rechten, plichten en eigen verantwoordelijkheden terug te nemen die zij in het kader van de plaatsgevonden ontdemocratisering is kwijtgeraakt,

* De politici die niet bereid zijn hun eigen opvattingen aan een kritische analyse te laten onderwerpen.

* De aanhangers van de “Great Reset”. Dat is een soort nieuwe wereldorde, bedacht binnen het World Economic Forum, een jaarlijks in Davos samenkomende club van de machtigen der aarde.

Conclusie

In Den Haag moeten veel meer zaken fundamenteel worden aangepakt dan dat men zelf in de gaten heeft.

***