Leffert OldenkampKnipsel

Onlangs zond ‘Zembla’ een interessante en kritische documentaire uit, ‘Bos als brandstof’, over het gebruik van biomassa (houtpellets of houtsnippers) als bijstook van kolencentrales.

Helaas, zoals zo vaak als het om ‘klimaat’ gaat, begon de documentaire weer met een brokje desinformatie met beelden van Laurent Fabius, voorzitter van de klimaatconferentie van Parijs, die concludeert: ‘l’accord de Paris pour le climate est accepté.’

Commentaarstem bij beelden: ‘Parijs december 2015. Niet eerder lukte het om een bindend klimaatakkoord te sluiten.’

Maar dat was weer eens onjuist. Het is geen bindend akkoord maar een verzameling van vrijblijvende intentieverklaringen van individuele landen. Maar goed, een kniesoor die daarop let.

In de media en hernieuwbaarheidsdiscussie trekken vooral wind- en zonne-energie de aandacht. Maar wat weinig bekend is, is dat het grootste deel van de Nederlandse inspanning tot vermindering van de uitstoot van CO2-emissies afkomstig is van biomassa. Volgens het CBS komt de meeste hernieuwbare energie uit biomassa (70 procent) en windenergie (20 procent). De bijdrage van andere bronnen als waterkracht, zonne-energie, bodemenergie en warmte uit de buitenlucht, is beperkt.

Maar de bijdrage van biobrandstof aan de vermindering van CO2-uitstoot is slechts virtueel van aard. In werkelijkheid wordt daardoor geen grammetje CO2 minder uitgestoten. Dat is extra vervelend gegeven het feit dat de inzet van biomassa tussen de 4 en 5 cent/ KWh extra aan brandstof kost t.o.v. steenkool. Daarbij dient nog te worden bedacht dat de EROEI (‘Energy Returned On Energy Invested’) van biomassa tot de laagste behoort van de hernieuwbare energiebronnen.

Ondanks miljardensubsidies voor hernieuwbare energie is de CO2-uitstoot in Nederland de laatste tijd flink toegenomen. En ook wereldwijd is er de laatste jaren geen sprake van vermindering. Niettemin is de gemiddelde wereldtemperatuur sinds een klein jaar geleden met 0,65 (!) graden C gedaald.

Dit alles biedt de aanblik van een treurige verzameling ongerijmdheden, die elke logica tart.

Hoe komt het dan we dan toch met het zinloze klimaatbeleid doorgaan? Oh ja! Nadat Nederlandse klimaatbevlogenen onder instructie van I&M in Brussel hadden aangedrongen op een draconisch EU-klimaatbeleid, konden ze vervolgens achter de brede rug van Brussel schuilen om hier te vertellen dat de EU dat had besloten. Tja, zo gaan die dingen.

De Zembla-documentaire bevat verschillende interviews met deskundigen en ook minister Kamp. Eén daarvan is bosbouwdeskundige Leffert Oldenkamp, die jarenlang bij Staatsbosbeheer heeft gewerkt. Hij is geen klimaatscepticus en niet tegen vermindering van CO2-uitstoot. Maar hij vindt dat als je het klimaat wilt redden, je aan zonne-energie en eventueel windmolens kunt denken, maar met biomassa maak je het alleen maar erger. ‘We moeten zuinig zijn op ons bos.’ Aldus Oldenkamp.

Commentaarstem: Dat betekent niet verbranden. En dat is wat er op grote schaal gebeurt.

Maar Henk Kamp twijfelt niet: ‘Dat het duurzame energie is, dat is geen discussiepunt. Dat is niet omstreden, want dat is vastgesteld door de Europese Commissie.’

Het is Kafkaëske logica.

Ik dacht al, waar haalt minister Kamp zijn wijsheid vandaan? Ach ja, de Europese Commissie! Dat is natuurlijk een gezaghebbender bron dan de KNAW, die in een visiedocument concludeerde:

Het verbranden van hout in elektriciteitscentrales en van bio-ethanol en biodiesel in auto’s lijkt niet of nauwelijks bij te dragen aan besparing van CO2-uitstoot. Daarom zijn ze niet geschikt als middel voor de transitie naar een duurzame energievoorziening.

Zie ook hier.

Waarom hebben van die dure en eerbiedwaardige adviesorganen als de politiek de adviezen daarvan negeert? Antwoord: de politiek negeert die adviezen niet. Zeker niet de adviezen die in het beleid passen. Zijn zij daarentegen in strijd met bestaand beleid, dan kan de politiek daar niets mee beginnen. Immers, de papieren realiteit van moeizaam bevochten politieke compromissen, gaat nu eenmaal boven de èchte werkelijkheid. Zo niet, dan zouden we de bijl aan de wortel van onze poldercultuur leggen. En dat is taboe. Logisch, toch!?

Martijn Katan 2 Knipsel

Martijn Katan

Een van de geïnterviewden, coauteur van het KNAW-visiedocument, Martijn Katan, verklaarde:

‘Ik weet niet wie dat in die verdragen heeft gesmokkeld, maar dat is wat er in staat. En daarom kan minister Kamp nu zeggen: ‘Ja ik verbrand hier hout. Dus dat mag ik meetellen als duurzame energie’. … Het probleem is dat wij veel meer brandstof nodig hebben dan die bossen kunnen produceren. Als je alle Nederlandse bomen in energiecentrales zou douwen, dan zou na een jaar heel Nederland kaal zijn. Bij verbranding van biomassa komt er CO2, vrij (meer dan bij verbranding van steenkool). Maar, zo is de redenering, een nieuwe boom neemt het broeikasgas weer op. Het probleem is echter dat een bos erg langzaam groeit en onze centrales heel erg snel branden.’

Dus zijn we aangewezen op import uit Canada, de Baltische staten of de VS. Zembla-verslaggever, Ton van der Ham, reisde af naar de VS, de grootste exporteur van dit soort brandhout, om bij het bedrijf Enviva dat een derde van zijn productie naar Nederland exporteert, vast te stellen of het wel allemaal om resthout gaat. Dat bleek volgens hem niet het geval te zijn. Hij zag hele bomen op de vrachtwagens naar de pelletfabriek. Zijn gesprekspartners legden uit dat de betrokken bomen te krom, te knoestig of te hol waren voor verwerking in een zagerij. Maar Van der Ham betwijfelde dat.

Dan was er nog de kaalkap van grote bospercelen. Zijn gesprekspartners vertelden hem dat kaalkap de beste manier was om een gezond bos terug te krijgen. De milieubeweging daarentegen stelt dat daarmee een hoop biodiversiteit verloren gaat, omdat daar een monocultuur voor terugkomt: plantagebossen in plaats van natuurlijke bossen.

Commentaarstem: ‘Maar waarom gaat de milieuorganisatie Greenpeace akkoord met de bijstook van hout?

Joris Thyssen van Greenpeace:

‘We hebben daarbij twee voorwaarden gesteld: een maximum aan de hoeveelheid bijstook en de biomassa moet uit duurzaam beheerde bossen komen. Het probleem is dat door een extra vraag naar biomassa naast de vraag naar hout, bio-olie, soja en naar al die andere dingen die we uit het bos kunnen halen, de druk op het bos te groot wordt. En is er dus een heel groot gevaar dat er bossen gekapt worden en bossen verdwijnen omdat wij hier in Nederland biomassa in kolencentrales willen bijstoken. Daarvan hebben we gezegd. Dat mag niet. Alleen maar biomassa uit duurzaam beheerde bossen.’

Een vertegenwoordiger van RWE, Taco Douma, verklaarde daarop dat dat precies is wat er gebeurt. RWE gebruikt geen pellets die uit hele bomen zijn vervaardigd.

Resthout of geen resthout, en ongeacht het feit of CO2 al dan niet tot significante opwarming leidt, het gebruik van biomassa als bijstook voor kolencentrales is een aanslag op de bossen en biodiversiteit, leidt tot geen grammetje minder CO2-uitstoot, is veel duurder dan kolen en heeft een extreem lage EROEI. Onverstandig dus!

Zie voor de Zembla-documentaire hier.

Voor mijn eerdere bijdragen over klimaat en aanverwante zaken zie hierhier, hier, hier en hier.